İlk ‘Sıcakkanlı’ Dinozorlar 180 Milyon Yıl Önce Ortaya Çıkmış

Vücut ısısını düzenleme yeteneği, yaklaşık 180 milyon yıl önce bazı dinozorlar arasında evrimleşmiş olabilir.

Yeni bir çalışma, bugün tüm memeliler ve kuşların sahip olduğu bir özellik olan vücut sıcaklığını düzenleme yeteneğinin, Jura döneminin başlarında, yaklaşık 180 milyon yıl önce bazı dinozorlar arasında evrilmiş olabileceğini öne sürüyor.

20. yüzyılın başlarında dinozorlar, modern sürüngenler gibi yavaş hareket eden, sıcaklıklarını düzenlemek için Güneş’in ısısına ihtiyaç duyan ‘soğukkanlı’ hayvanlar olarak kabul ediliyordu. Yeni keşifler, bazı dinozor türlerinin kendi vücut ısısını üretebilme yeteneğine sahip olduğunu gösteriyor, fakat bu adaptasyonun ne zaman gerçekleştiği bilinmiyor.

1.000 fosil, iklim modelleri, dönemin coğrafyası ve dinozorların evrim ağaçlarından faydalanan yeni bir çalışma, dinozorların Mezozoik Çağ (230 ila 66 milyon yıl önce süren dinozor çağı) boyunca Dünya’nın farklı iklimleri arasındaki yayılımını inceliyor.

(İlgili: T. rex ve Yakın Akrabaları, Modern Kuşlar gibi Sıcakkanlıydı)

Araştırma ekibi, üç ana dinozor grubundan ikisinin, theropodların (T. rex ve Velociraptor gibi) ve ornithischian’ların (bitki yiyen Stegosaurus ve Triceratops’un akrabaları dahil), Erken Jura döneminde daha soğuk iklimlere hareket ettiğini buldu; bu da onların bu dönemde endotermi (içsel ısı üretme yeteneği) geliştirmiş olabileceklerini öne sürüyor. Buna karşılık, Brontosaurus ve Diplodocus’u içeren diğer ana grup olan sauropodlar, gezegenin daha sıcak bölgelerinde kalmayı tercih etti.

Önceki araştırmalar, bazı ornithischianlar ve theropodlar arasında sıcakkanlılığa bağlı özellikler bulmuştu ve bazılarının iç ısıyı yalıtan tüylere veya proto-tüylere sahip olduğu biliniyordu.

Makalenin ilk yazarı Dr. Alfio Alessandro Chiarenza, “Analizlerimiz, ana dinozor grupları arasında farklı iklim tercihlerinin 183 milyon yıl önce Jenkyns olayı sırasında ortaya çıktığını gösteriyor. Bu dönemde yoğun volkanik aktivite, küresel ısınmaya ve bitki gruplarının yok olmasına yol açtı.” diyor.

“Bu dönemde birçok yeni dinozor grubu ortaya çıktı. Bu çevresel kriz sonucunda endotermi’nin benimsenmesi, theropodların ve ornithischianların daha soğuk ortamlarda gelişmesini sağlamış olabilir, bu da onların daha aktif olmalarını, daha uzun süreler boyunca aktivitelerini sürdürmelerini, daha hızlı gelişmelerini ve daha fazla yavru üretmelerini mümkün kılmış olabilir”

Makalenin ortak yazarı Dr. Sara Varela, “Theropodlar ayrıca kuşları da içeriyor ve çalışmamız, kuşların benzersiz sıcaklık düzenleme yeteneğinin bu Erken Jura döneminde başlamış olabileceğini öne sürüyor.” diyor.

“Öte yandan, daha sıcak iklimlerde kalan Sauropodlar, bu dönemde devasa boyutlara ulaştı. Bu da çevresel baskıya bağlı bir başka olası adaptasyon. Daha küçük yüzey alanı/hacim oranları, bu büyük yaratıkların ısı kaybını azaltmış, böylece daha uzun süre aktif kalmalarını sağlamış olabilir.”

Ayrıca araştırmacılar, Sauropodların daha soğuk kutup bölgelerinde bulunmayan daha zengin bitki örtüsünü yemek için daha düşük enlemlerde kalıp kalmadığını da araştırdılar. Bunun yerine, Sauropodların, daha sıcak iklimlere bağlı soğukkanlı fizyolojiye daha yakın olmaları fikrini destekleyen, kurak, savana benzeri ortamlarda geliştiği bulundu. O dönemde, kutup bölgeleri daha sıcaktı ve bol miktarda bitki örtüsü vardı.

Jenkyns olayı, Dünya yüzeyindeki uzun yarıklardan lav ve volkanik gazların patlaması ve gezegenin geniş alanlarını kaplamasıyla meydana geldi.

Makalenin yazarlarından Dr. Juan L. Cantalapiedra, “Bu araştırma, iklim ile dinozorların nasıl evrildiği arasında yakın bir bağlantı öneriyor. Kuşların, dinozor atalarından miras aldığı benzersiz biyolojik bir özelliğe ve dinozorların karmaşık ve uzun vadeli çevresel değişikliklere nasıl uyum sağladığına dair yeni bir ışık tutuyor.” diyor.

University College London. 15 Mayıs 2024.

Makale: Chiarenza et al. 2024. Early Jurassic origin of avian endothermy and thermophysiological diversity in dinosaurs, Current Biology.