İlk İnsan – Maymun Embriyoları Yaratıldı!

Bilim insanları, iki hücre türünün yan yana nasıl geliştiğini araştırmak için insan hücrelerini içeren dünyanın ilk maymun embriyolarını yarattılar. Bir makaktan elde edilen ve daha sonra laboratuvarda insan kök hücreleri enjekte edilen embriyoların yok edilmeden önce 20 gün boyunca büyümelerine izin verildi.

Bu tür yaşam formu için bir terimimiz var: chimera (kimera), Yunan mitolojisindeki ateş püskürten canavar, kısmen aslan, kısmen keçi ve kısmen yılan.

Kısmen insan kimeraların (esasen bazı insan organlarına veya diğer özelliklere sahip hayvan bedenlerinin) bir gün insan hastalıklarını tedavi etmemize ve insanlara nakledilecek organlar sağlamamıza yardımcı olacak ipuçları sunabileceği umuluyor. Ancak bu amaçlar için, önce yarı insan kimeraların doğması gerekecek ve bu araştırma bizi bu olasılığa bir adım daha yaklaştırıyor.

(İki Yıl İçinde Melez Yünlü Mamut Yaratılabilir)

Bu etik açıdan tartışmalı, çünkü bu yaratıklar belirsiz bir ahlaki statüye sahip olabilir: üzerinde deney yapma eğiliminde olmadığımız insanlar ile üzerinde deney yapma eğiliminde olduğumuz hayvanlar arasında bir yer. Yarı insan kimeralara nasıl davranacağımız, onlara atadığımız ahlaki duruma bağlı olacak. Bu, son embriyonik deneylerin yalnızca daha fazla baskı yarattığı bir görev.

Neden kimeralar yaratmalı?

Bu araştırma yolunu sürdürmenin birkaç mantığı var. Örneğin, Alzheimer hastalığını daha iyi anlayabilmemiz için insan-maymun kimeraları beynin bölümlerini incelemek için yaratılabilir. Diğer bir amaç da, ilgili organı hayvanın genetik talimatlarından “silerek” ve gelişimsel boşluğu doldurmak için insan kök hücreleriyle değiştirerek nakil için insan organları yetiştirmek.

Daha önce, aynı araştırmacılar bu yöntemi domuzlarda araştırmışlardı – ideal olarak görülüyorlardı çünkü organları yaklaşık olarak bizimkiyle aynı büyüklükte. Ancak, işlevsel bir kimera yaratmak için yeterli sayıda insan hücresi “alınamadı” ve araştırma başarısız oldu.

Maymunlar evrimsel olarak bize daha yakın, bu nedenle hücrelerin birbirleriyle etkili bir şekilde etkileşime girme şansı daha yüksek. İnsan-maymun deneylerinin belirtilen amacı, teknolojiyi domuzlara aktarmadan önce primatlarda kimeraların gelişimini anlamak ve mükemmelleştirmek.

Yoğun bir şekilde domuz yetiştirip yediğimizden, domuzlardan organ toplama konusunda daha az etik kaygı olduğu düşünülüyor. Dolayısıyla, primat araştırması bir hedef değil, bir atlama taşı.

Gelecek kimeralar

Yarı domuz veya yarı primat, insan hücrelerini içeren canlı kimeralar gelecekte kesinlikle mümkün. Bu tür hayvanların nasıl görüneceği ve çalışacağı kısmen insan dışı ve insan hücrelerinin sayısına bağlı olacak. Örneğin önceki deneyler, hem yünlü hem de kaba tüylü bir keçi-koyun varlığı üretti.

Bu araştırmada açıkça “iğrenç bir faktör” var, yani ahlaki tiksinti uyandırması muhtemel. Domuzlar veya maymunlar nihayetinde insanlaştırılmış özelliklerle geliştirilirse, halk tarafından büyük bir utanca neden olabilir ve belki de bilimin halk tarafından kabul görmesini önemli ölçüde engelleyebilir.

Ancak bu, nakil için ciddi organ sıkıntısına karşı dengelenmeli. Örneğin ABD’de 100.000’den fazla insan şu anda bir organ bekliyor.

Hayat tehlikede olduğunda “iğrenç faktörü” aşma eğilimindeyiz. Örneğin AstraZeneca aşısının üretimi, fetal hücrelerden kaynaklanan hücre dizilerini kullanır. Ancak kimera “iğrenç faktörün” arkasında çetrefilli bir etik sorun yatıyor: İnsan beynine daha yakın bir beyne sahip olabilecek maymunların veya domuzların ahlaki durumu sorunu.

Ahlaki durum

Ahlaki durum, yaşam formlarına ilgi ve kapasitelerine göre davranma kavramıdır. Örneğin, insanların genellikle solucanlardan daha yüksek ahlaki statüye sahip olan domuzlardan daha yüksek ahlaki statüye sahip maymunlardan daha yüksek ahlaki statüye sahip oldukları düşünülüyor. Ahlaki durum, bilinç, öz-bilinç, ahlaki kapasiteler ve rasyonellik gibi zihinsel kapasitelerle bağlantılı.

Gelecekte, bazı insan-olmayan kimeralar, sıradan hayvanlar ve insanlar arasında zihinsel kapasiteler geliştirebilir. Bu, canlıların ahlaki statüsünü ve bu statüyü takip eden hak ve yükümlülükleri belirlemeye çalışan bizler için büyük bir zorluk teşkil ediyor.

Ahlaki durum, pratik etiğin en çok tartışılan alanlarından biri. “Türcülük” üzerine yapılan son çalışma, hayvanlara yanlış bir şekilde daha düşük bir ahlaki statü atadığımıza dair ikna edici bir durum ortaya koyuyor. Buna rağmen, insan ve insan olmayan karışımı kimeralar, muhtemelen insanlardan “daha az” olarak kabul edilecekler, ancak ne kadar daha az olduğunun belirlenmesi zor.

Yarı insan kimeralarının ahlaki statüsüne ilişkin etik kaygıları çözmenin iki yolu var. Bilim insanları, insan kök hücrelerini beyin hücresi olmamak için genetik olarak düzenleyebilirler – ancak insan beyin hastalığı için model oluşturma durumunda bu mümkün ve hatta arzu edilen olmayabilir.

Alternatif olarak, bilim insanları bu tür kimeraların doğmasına izin verebilir, böylece onları inceleyerek ahlaki durumlarını belirleyebiliriz. Bu, yenidoğanın biliş, iletişim ve diğer zihinsel kapasitelerin yeni davranışsal testlerine tabi tutulmasını gerektireceğinden, başka etik sorunları da gündeme getirecek.

Melez gelecek

Gelecekte, kimera keşifleri, insanlara, bir yarasanın sonarı gibi, hayvanlar aleminin başka yerlerinde bulunan kapasiteleri verebilir. Bir canlının yeteneklerine dayalı olarak ahlaki statüyü kabul edersek, böyle gelişmiş insanlar bir gün bizden üstün sayılabilir.

Halihazırda insanlar arasındaki eşitlik sorunları ile mücadele ettiğimizi görünce, kimera araştırmalarında gelecekteki ilerlemelerin sunacağı etik zorluklara hazırlıksız yakalanmışız gibi görünüyor.

Ahlaki statü konusu felsefi ve etik bir sorun. Bilim, onu tespit etmemize yardımcı olabilir (örneğin, insan olmayan bir hayvanın kapasitelerinin kapsamı hakkında bilgilerle) ama bize bunun ne olduğunu söyleyemez. Bu yeni araştırma, bunun acil dikkat edilmesi gereken bir kavram olduğunu gösteriyor.

The Conversation. Julian Savulescu and César Palacios-González. 22 Nisan 2021.