İlk Ev Fareleri, İlk Ev Kedilerinden Hemen Önce Ortaya Çıkmış

Bilim insanları, ev farelerinin Avrupa’daki insanların evlerini düşünülenden 2.500 yıl önce işgal ettiğini keşfettiler.

York Üniversitesi’nden Dr. David Orton, Sırbistan’da bulunan 6.500 yıllık Neolitik bir köydeki yanmış evlerde daha önce keşfedilmemiş fare kemikleri buldu.

Mus musculus domesticus’un “doğulu” alt türüne ait olan bu kemikler, İngiltere’de bilinen ve bugün Akdeniz’den batı Avrupa’ya kadar yayılmış olan “batılı” alt türünden binlerce yıl daha eski ve şu an Avrupa’daki ev farelerinin varlığının en eski kanıtını oluşturuyor.

Diş kalıntıları

Bu keşif, Paris’teki Ulusal Doğa Tarihi Müzesi tarafından yönetilen ve ev faresinin diğer “batı” alt türlerinin izini sürmek için yapılan bir araştırma projesinin bir parçasıydı.

Araştırmacılar, Avrupa ve Asya’da bulunan farelerden kalan 800’den fazla diş kalıntısını analiz ettiler ve sonuçlar, batı türlerinin, yaklaşık 4.500 yıl önce şehirlerin ve ticaret ağlarının ortaya çıkmasıyla beraber Bronz Çağı’nda Orta Doğu’dan Yunanistan’a ulaştığını gösteriyor.

(Avcı Toplayıcılar 15.000 Yıl Önce Fareleri ‘Evcilleştirdi’)

Bununla birlikte, Arkeoloji Bölümü’nden Dr. Orton, farelerin bu kadar kuzeye ulaşamadıkları evrensel olarak kabul edilse de, Balkanlar’daki daha erken neolitik köylerde fare popülasyonları olabileceğine dair bir önsezi duydu ve bunu araştırmak için dedektifliğe soyundu. 

Küçük kemikler

Orton şöyle diyor: “İnsanlar farelerin Akdeniz’in kuzeyine Neolitik Çağ’da yayılmadığını düşünüyorlardı, çünkü Avrupa’daki yerleşimler onları destekleyecek kadar büyük veya yoğun değildi, ama Sırbistan’daki bu büyük alanlarda çalıştıktan sonra bunun evrensel olarak doğru olmadığını anladım.”

“Balkanlar’daki arkeologlar genellikle elek kullanmadıkları için, bölgede var olsa bile ister istemez bu fare kemiklerini bulamayacaklardı. Ama orada bitki kalıntıları üzerinde çalışan ve toprak örneklerini alıp çok ince ağlardan geçiren, yanlışlıkla da olsa kemik örnekleri bulabilecek olan uzmanların olduğunu biliyordum.”

“Bölgedeki bitki örnekleri üzerinde çalıştığını bildiğim bir uzmanla görüştüm ve sakladığı örneklerde çok sayıda küçük kemik bulduğunu söyledi.”

“Bölgeye bir gezi yaptık ve bazı örnek poşetlerinden bazılarını inceledik ve MÖ yaklaşık 6.500’de yakılan evlerin zeminindeki yanmış molozların altında ev faresine benzeyen bazı yanmış çeneler de dahil olmak üzere, birkaç kemirgen kemiği bulduk.”

Ev kedileri

Bulgular, kemiklerin doğu alt türlerinden geldiğini nokta atışıyla bilen Paris Doğa Tarihi Müzesi uzmanları tarafından da analiz edildi ve doğrulandı. Ev farelerinin bölgeye nasıl ulaştığı kesin değil, ancak Orta Balkanlar’dan Ukrayna’ya kadar uzanan, Neolitik dönemin sonunda ortaya çıkan büyük tarım köyleri fenomeni ile ilgili olabilir.

Çalışmanın yazarları, bu farelerin, ev kedilerinin Avrupa’ya yayılmasından da sorumlu olabileceğini ileri sürüyor. Bu da, insanların bu küçük yaratıkları evlerinden atmalarının bir yolunu aradıklarını gösteriyor.

University of York. 20 Mayıs 2020.

Makale: Cucchi, T., Papayianni, K., Cersoy, S., Aznar-Cormano, L., Zazzo, A., Debruyne, R., … & Hamilakis, Y. (2020). Tracking the Near Eastern origins and European dispersal of the western house mouse. Scientific Reports, 10(1), 1-12.