Homo Erectus Bilinmeyen Bir Nedenle Küresel Taşları Topluyordu

Milyonlarca yıl önce erken insan atalarımız, İnsanlığın Beşiği olarak bilinen bölgede dolaşırken küre biçimindeki taşları topluyordu.

Yeni bir araştırmaya göre, bu yok olmuş insan türü, küresel taşlara büyük değer veriyor ve bunları farklı amaçlarla kullanmayı deniyor olabilirdi. Ancak bu taşları tam olarak ne amaçla topladıkları hala bilinmiyor.

Dünyanın dört bir yanındaki eski hominid iskan alanlarında yuvarlak taşlar bulundu. Ancak bugüne kadar araştırmacılar sadece açıkça işlenmiş olan taşlara ilgi gösteriyordu. Örneğin, İsrail’deki Qesem Mağarası’nda, bazı eski insan türlerinin hayvan kemiklerini kırarak iliklerine ulaşmak için yuvarlak aletler ürettiğine dair kanıtlar bulunmuştu.

Benzer keşifler, Etiyopya’daki Awash Vadisi’nde yer alan Melka Kunture adlı arkeolojik alanda da yapıldı. Burası, ilk insanların Afrika’dan göç etmeye başlamadan önce milyonlarca yıl boyunca yaşadığı bir bölgeydi. Ancak yeni çalışmanın yazarı Margherita Mussi, Melka Kunture’deki eski hominidlerin doğal olarak küresel şekle sahip taşları özellikle seçip topladığını belirtiyor.

Bu taşlar, 1,7 milyon ila 600.000 yıl önce kullanılan alanlarda bulundu. Bu zaman aralığı, söz konusu küresel taşların Homo erectus ve ondan sonra gelen Homo heidelbergensis tarafından toplanmış olabileceğini gösteriyor.

Genellikle volkanik kökenli olan bu taşlar, patlayıcı volkanik püskürmeler sırasında oluşan kül birikintilerinden meydana gelen “akresyon lapilleri” olarak biliniyor. Pleistosen döneminde Afrika’nın bu bölgesinde sık sık volkanik patlamalar yaşandığı düşünüldüğünde, bu taşların orada oluşması mantıklı görünüyor.

(İlgili: 1.4 Milyon Yıl Önce İnsanlar Taşları Neden Kürelere Dönüştürdü?)

Önceki çalışmalarda incelenen taşlardan farklı olarak, Melka Kunture’deki volkanik küreler bilinçli olarak işlenmiş aletler değil. Ancak araştırmacılar, Pleistosen dönemindeki hominidlerin bu taşların kusursuz geometrik şekillerini fark ettiğini ve bunları özel olarak topladığını vurguluyor. Çevrede nadir bulunan bu taşların defalarca toplanmış olması, belirli bir amaç için bilinçli bir şekilde seçildiklerini düşündürüyor.

Ancak bu taşların hangi işlevi yerine getirdiği hala kesin olarak bilinmiyor. Yine de yazar, “Erken ve Orta Pleistosen boyunca hominidler, bu sıra dışı taş toplarını hangi amaçla kullanabileceklerini deneyerek öğrenmekle ilgilenmiş olabilir” diye açıklıyor.

Bu hipotez, taşların büyük çoğunluğunda görülen “ezilme izleri” ve “aşınmış yüzeyler” ile destekleniyor. Bu izler, taşların vurmalı işlemler için kullanılmış olabileceğini gösteriyor.

Bu bulgular, Homo erectus ve diğer erken insan türlerinin bilişsel ve davranışsal özellikleri hakkında yeni ipuçları sunuyor. Araştırmaya göre, Pleistosen hominidleri çevrelerini sürekli gözlemliyorlardı ve yeni kaynakları keşfetmeye istekliydi.

Bu durum, Homo erectus’un sadece temel hayatta kalma içgüdüleriyle hareket eden bir tür değil, aynı zamanda merak ve yaratıcılık ile yönlendirilen bir canlı olduğunu gösteriyor.

IFL Science. 7 Şubat 2025.

Makale: Muss, M. 2025. The volcanic rock spheres of Melka Kunture (Upper Awash, Ethiopia) at Gombore IB and later Acheulean sites. Quaternary International.