‘Hobbitler’in Yok Oluş Nedeni, Kuraklık Kaynaklı Rekabet Olabilir

Yağış miktarındaki azalma, “hobbit” lakaplı arkaik insan türü Homo floresiensis’in yok oluşunda kayda değer bir rol oynamış olabilir.

Küçük yapılı, “hobbit” lakaplı insan türü Homo floresiensis, azalan yağış seviyelerinin avlanabilecek av miktarını düşürmesi nedeniyle yaklaşık 50.000 yıl önce yok olmuş olabilir. Yeni araştırmaya göre bu durum, onları modern insanlarla rekabet edecekleri bölgelere göç etmeye zorlamış olabilir.

Araştırmacılar, yağış azalmasının yok oluşun tek nedeni olmayacağını da vurguluyor. Yaklaşık 50.000 yıl önce gerçekleşen bir volkanik patlama da yok oluşta önemli bir etken olmuş olabilir.

Şu ana kadar “hobbit” fosilleri, Endonezya’daki Flores Adası’nda bulunan Liang Bua adlı tek bir mağarada bulundu. Homo floresiensis’in keşfi 2004’te ilk kez kamuoyuna duyurulduğundan beri, bilim insanları bu küçük yapılı türün nasıl yaşadığını ve neden yok olduğunu anlamaya çalışıyor.

(İlgili: ‘Hobbit’lerin Yok Oluşundan Biz Sorumlu Değiliz)

Şimdi ise Communications Earth & Environment dergisinde yayımlanan bir makalede bilim insanları, adadaki yağışların 50.000 yıl öncesinden önce belirgin şekilde azalmış göründüğünü bildiriyor. Ayrıca hobbitlerin avladığı, günümüzde soyu tükenen bir fil akrabasına ait Stegodon cinsinin nüfusunun da 50.000 yıl öncesinden önce azaldığını ve yaklaşık 50.000 yıl civarında Flores’ten tamamen kaybolduğunu tespit ettiler.

Ekip, adadaki yağışların nasıl değiştiğini belirlemek için, Flores’te Liang Bua’ya yakın bir mağara olan Liang Luar’dan alınan bir sarkıt-dikiti (stalagmit) inceledi. Stalagmitler, suyun buharlaşması ve kalsiyum karbonatın çökelmesiyle büyür. Yeni oluşan tabakalar ayrıca magnezyum gibi küçük miktarlarda başka mineraller de içerir. Araştırmacıların makalede belirttiğine göre, su kıtlığı dönemlerinde stalagmitler daha yavaş büyür; gerçekleşen büyüme de daha az kalsiyum karbonat ve daha fazla magnezyum içerme eğilimindedir. Bu da ekibin, magnezyum-kalsiyum karbonat oranını ölçerek yağışın ne zaman azalıp arttığını ve bunun ne ölçüde gerçekleştiğini belirleyebilmesi anlamına geliyor.

Araştırmacılar, ortalama yıllık yağışın 76.000 yıl önce 1.560 milimetreden, 61.000 yıl önce 990 milimetreye düştüğünü buldu. Ada, 50.000 yıl öncesine kadar bu düşük yağış seviyesini sürdürdü. Bu noktada, yakındaki bir volkan patladı ve püsküren kaya tabakası adayı kapladı.

Ekip, Stegodon diş kalıntılarını analiz ettiğinde, bu hayvanların sayısının adada 61.000 ile 50.000 yıl önce azaldığını ve patlamadan sonra tamamen kaybolduğunu gördü. Araştırmacılar, yağıştaki azalmanın Stegodon popülasyonlarında düşüşe yol açtığını ve bu hayvanlar hobbitlerin beslenmesinin önemli bir bölümünü oluşturduğundan, bunun onların yaşamını giderek zorlaştırdığını düşünüyor.

Yağış azaldıkça, Stegodon popülasyonları adanın kıyılarına göç etmiş olabilir; hobbitler de onları takip etmiş olabilir.

Makalenin ortak yazarı ve University College Dublin’de hidroloji, paleoiklim ve paleoçevreler üzerine çalışan araştırma bilim insanı Nick Scroxton, “Stegodon popülasyonunun, azalan nehir akışları nedeniyle düşüşe geçtiğini düşünüyorsak, daha düzenli bir su kaynağına doğru göç etmeleri mantıklı olurdu” diyor. “Dolayısıyla hobbitlerin onları takip etmiş olması da anlamlı.”

Kıyıya doğru hareket etmek, hobbitleri bölge boyunca yayılan Homo sapiens gruplarıyla temasa geçirmiş olabilir. Scroxton’a göre bu temas, kaynak rekabetine ve hatta gruplar arası çatışmaya yol açmış olabilir. Ayrıca yaklaşık 50.000 yıl önceki volkanik patlama da hobbitler için koşulları daha da kötüleştirmiş olmalı.

Yeni araştırmada yer almayan, ancak homininler üzerine kapsamlı çalışmalar yürütmüş Avustralya’daki Griffith Üniversitesi’nden paleontolog Julien Luoys, “Bu, çok etkileyici bir çalışma gibi görünüyor” diyor. Luoys, Flores kadar küçük bir adada yağıştaki azalmanın büyük etkiler yaratabileceğini belirtiyor.

Luoys, “Bir adada alan sınırlıdır ve barındırılabilecek çevre türleri de sınırlıdır. Koşullar kuraklaştığında bir hayvan adadan kolayca çıkıp gidemez; kullanabileceği olası sığınaklar da ya ortadan kalkar ya da çok hızlı biçimde aşırı kalabalıklaşır” diyor.

Live Science. 8 Aralık 2025.

Makale: Gagan, M.K., Ayliffe, L.K., Puspaningrum, M.R. et al. (2025). Onset of summer aridification and the decline of Homo floresiensis at Liang Bua 61,000 years ago. Commun Earth Environ 6, 992.