Hırvatistan’daki Mağara Neandertal ve Modern İnsanın Buluşma Yeri Değilmiş

Hırvatistan’daki Vindija Mağarası, uzun yıllardır Neandertallerin ve modern insanların etkileşimde bulunduğu, hatta çiftleştiği yer olarak düşünülüyordu, fakat yeni tarihlemeler bu teoriyi yanlışlıyor.

Bir Neandertal canlandırması. F: procy_ab / Fotolia

Araştırmacılar yaptıkları yeni ve kesin tarihlemelerle, Vindija Mağarası’nda yaşayan son Neandertallerin, eski görüşlere göre 8.000 yıl daha önce yaşadığını ortaya koydu. Yeni sonuçlara göre Neandertaller bu mağarada 32.000 yıl önce değil, 40.000 yıl önce yaşamıştı ve modern insanlarla hiçbir zaman aynı dönemde burada bulunmamışlardı.

Hırvatistan’da yer alan Vindija Mağarası, son Neandertal topluluklarının yaşadığı yerlerden biri olarak biliniyor. Önceki araştırmalar, bu alandaki Neandertal yaşamını 32.000 yıl öncesine tarihlendiriyordu. Böylesine geç bir tarih ise bu alandaki Neandertal topluluklarına “mülteci gruplar” denmesine neden oluyordu.

Avrupa’nın en eski Neandertal topluluklarından biri olan Vindjia Neandertallerine ait kalıntılar üzerinde Oxford Üniversitesi’nde yeni tarihlendirmeler yapıldı. Oxford araştırmacıları tarafından geliştirilen yeni radyokarbon yöntemi ile yapılan tarihlendirmeler, Vindija tarihlerini 8.000 yıl daha geriye çekiyor. Yani yeni tarihler, modern insanın Avrupa’ya giriş yapmasının hemen öncesine denk geliyor.

Güvenilir radyokarbon tarihleri, Neandertallerin ve insanların Hırvatistan’ın Vindija Mağarası yakınlarında aynı anda yaşamadığını gösteriyor. F: Ivor Karavanić

PaleoChron adı verilen araştırma kapsamında yapılan çalışmaların başında bulunan Profesör Tom Higham, “Vindija Neandertalleri on yıllar boyunca Avrupa’nın son Neandertal grupların biri olarak düşünüldü.” diyor.

Higham, “Ancak yeni tekli aminoasit sonuçlarımız bunun doğru olmadığını gösteriyor ve güvenilir kronolojinin arkeolojide ne kadar önemli olduğunu ortaya koyuyor.” diyor.

Önceki araştırmalar ise Neandertallerin 40.000 yıl sonrasında Avrupa’dan neredeyse tamamıyla silindiğini gösteriyor. Bu nedenle Vindija Neandertalleri, modern insanlar içinde yaşayan mülteci bir grup değil, modern insanların ilk kez Avrupa’ya girmeye başladığı dönemde yaşamış son Neandertal gruplardan sadece birisi.

8.000 yıl öncesine tarihlendi

Bu keşfi yapmak için Oxford Ekibi, modern kirleticilerin örneklerden uzaklaştırılması gerekliliği üzerinde durdu. Radyokarbon tarihlendirmelerini bozan bu kirleticiler, yapılan tarihlendirmelerde büyük sapmalara neden olabiliyor. Numunelerin arınması işlemi için araştırmacılar “tekli bileşik yöntem” denilen yeni bir yöntem geliştirdiler. Bu yöntem numune alınacak kemikteki kolajenden sadece bir aminoasit çıkartılmasına dayanıyor. Bu yöntemde araştırmacılar, memeli kolajeninindeki karbonun %13’ünü oluşturan aminoasit hidroksiprolin’i üzerine odaklandı.

Oxfordlu araştırmacılar bu yeni radyokarbon yöntemi ile Vindija’da bulunan üç Neandertal kemiğini tekrardan tarihlendirdi. Yeni tarihler, bilinenden daha öncesine işaret ederek, Vindija Mağarası sakinlerinin yaklaşık 40.000 yıl önce yaşadığını ortaya çıkardı.

Araştırmacılar, Vindija Mağarası’nda bulunan dört farklı Neandertal kemik parçasından belirli bir aminoasitleri tarihledi. Tarihleme yapılan kemik parçaları arasında yeni tanımlanmış (ancak kategorize edilmemiş) kemik de var. F: Ian Cartwright. Institute of Archaeology, University of Oxford.

Bununla beraber Zagreb’de bulunan Vindija koleksiyonu üzerine yapılan araştırmalarda dördüncü bir Neandertal kalıntısı keşfedildi. Cara Kubiak ve Dr. Micheal Buckley tarafından Manchester Üniversitesi’nde yapılan çalışmalarda, Zooms denilen yeni yöntemle bir Neandertal kemiği keşfedildi. Bahsedilen bu yeni yöntem hayvan kalıntıları ile hominin kemiklerini birbirinden ayırmak için kullanılıyor.

Vindija yerleşiminde yapılan bir başka araştırma ise DNA analizi oldu. Almanyadaki Leipzig Üniversitesi’nden araştırmacıların yaptığı DNA analizleri sonucunda Vindija Neandertallerinde herhangi modern insan DNA’sına ait buluntu ortaya çıkarılamadı. Bu da Vindija Neandertallerinin modern insanlar ile çağdaş olmadığını kanıtlayan bir başka veri.

Yapılan çoklu analitik incelemeler, bizlere Paleolitik yerleşimleri anlamada geliştirilen yeni yöntemlerin ve çoklu incelemelerinin bu alanlardaki insan aktivitelerini anlamada ne kadar yardımcı olabildiğini göstermekte.

Mağara Tortularında Nesli Tükenmiş İnsanların DNA’sı Keşfedildi

Neandertallerin Genetik Yapımıza Etkileri

Neandertaller İlk Yapışkanı Nasıl Yapmış Olabilir?

Science Magazine. 4 Eylül 2017.

Makale: Deviese, T. A., Karavanić, I., Comeskey, D., Kubiak, C., Korlević, P., Hajdinjak, M., … & Higham, T. (2017). Direct dating of Neanderthal remains from the site of Vindija Cave and implications for the Middle to Upper Paleolithic transition.