Hatay’da Bulunan İskeletli Mozaik

Üzerinde Grekçe “Neşe” yazan ve MS 3. yüzyıla tarihlenen bu iskeletli mozaik, 2013 yılında Antiocheia Antik Kenti’nde bir evin yemek odasında bulundu. Peki bulunduktan sonra ne anlama geldiği konusuyla gündeme oturan İskeletli Mozaik hakkında neler biliyoruz?

Mozaik taban, aslında üç panelden oluşuyor. Orta panelde, davetli olduğu yemeğe yetişmek için saate bakarak acele ile koşuşturan bir kişinin yemeğe saatinde yetişme çabası komik bir şekilde yansıtılmış. Bu telaş içindeki figür ve konu, Menander’in oyunlarında tasvir edilen “Akşam yemeğini kovalayan parazitler” sahnesi olarak yorumlanıyor.

Figür siyah çizgili sandaletler giyiyor ancak sol ayağındaki sandalet düşmüş. Dalgalanan kıyafeti ile düşmüş sandaleti, onun koştuğunu ve acele ettiğini gösteriyor. Yüzü güneş saatine dönük olan figür sağ elini kaldırmış ve işaret parmağıyla güneş saatinde dokuzuncu saati işaret ediyor. Figürün başının üstünde, “TREXEDIPNOC – Yemeğe Koş” yazıyor.

Arkasında, sadece başı, bir bacağı ve bir kolu görünen bir erkek figürü var. Kel, siyah sakallı, iri patlamış gözleri ve çirkin, büyük bir burnu olan neredeyse karikatürize edilmiş bir figür olarak tasvir edilmiş. Başının üzerinde “AKAIROC – yanlış zaman, uygunsuz zamanlama) yazan iki satırlık bir yazıt var.

Siyahi figürün olduğu panelde, figürün alt kısmı tahrip olduğu için bunun itifallik ve apotropaik bir tasvir mi yoksa bir köle tasviri mi olduğu net değil. Ancak başındaki şapka daha çok işçi kimliğine işaret ediyor.

Üçüncü panelde ise, bir yastığa rahat bir şekilde uzanmış elinde içki kabı tutan bir iskelet, şarap ve ekmek ile birlikte tasvir edilmiş. Sahnenin üst kısmında, figürün başının her iki yanında EΥΦPOCΥNOC yazıyor. Yazıt tek kelimeden oluşmasına rağmen ikiye ayrılmış ve iskelet başının sağ tarafında EΥΦPO, sol tarafında CΥNOC yazıyor. Euphrosynos ‘keyif almak, eğlenmek, neşelenmek’ anlamına geliyor.

Roma dünyasında, ziyafetlerde hayatın güzelliğini ve sevincini coşkusunu göstermek için ölüm temasını işleyen iskelet tasvirleri ziyafet salonlarında kullanılıyordu. Buradaki convivium sahnesi, ölümün sonsuzluğuna karşı hayatın zevklerine boyun eğilmesi gerektiğini aktarmaya çalışıyor. İskelet figürü ve ‘tadını çıkar’ anlamındaki yazı, zamanın mottosu olarak yemek yiyenlere yol gösteriyor.