Halikarnassos’taki Villa, Geri Dönüştürülen Camla Döşenmiş

Hlaikarnassos’taki 1.700 yıllık lüks villa, hem 1856’da hem de 1990’larda kazılıp incelenmiş olsa da, hala ortaya çıkaracağı sırlar var.

Arkeometri uzmanı Profesör Kaare Lund Rasmussen’in arkeometrik analizlere (bir nesnenin hangi elementlerden yapıldığını, nasıl işlendiğini vb. belirlemek için kimyasal analiz kullanmak) öncülük ettiği uluslararası bir araştırma ekibi tarafından lüks villa ile ilgili yeni bilgiler edinildi.

(İlgili: Anadolu’dan Kaçırılarak Yurtdışında Sergilenen 20 Eser)

Ekibin çalışması, yaklaşık 1.600 yıllık mozaik tesseraların 19’unun arkeometrik analizi de dahil olmak üzere Heritage Science dergisinde yayımlandı.

Dünyanın yedi harikasından biri

Tesseralar, Halikarnassos’ta (bugün Anadolu, Bodrum) bulunan geç antik çağdan kalma bir villanın kazılarında ortaya çıktı. Halikarnassos, dünyanın yedi harikasından biri olarak kabul edilen Kral Mausolos’un devasa ve gösterişli mezarı ile ünlüydü.

Villa, iki avlunun etrafına yerleştirilmiş ve birçok odası mozaik tabanlarla süslenmişti. Geometrik desenlerin yanı sıra çeşitli mitolojik figürlerin motifleri ve Yunan mitolojisinden alınmış sahneler de vardı; Örneğin, tanrıça Aphrodite, deniz kabuğunda dururken, prenses Europa, boğa biçimine girmiş tanrı Zeus tarafından kaçırılıyor.

Mozaiklerde çok daha sonra yaşamış Romalı yazar Virgil’in hikayelerinden motifler de temsil ediliyor.

Mozaik tabandaki yazıtlar, sahibinin Charidemos olduğunu ve villanın 5. yüzyılın ortalarında inşa edildiğini ortaya koyuyor.

Pahalı bir lüks

Mozaik döşeme pahalı bir lükstü: beyaz, yeşil, siyah ve diğer mermer renkleri gibi pahalı hammaddelerin uzak taş ocaklarından taşınması gerekiyordu. Diğer taş malzemeler, seramikler ve camlar da ithal edilmek zorundaydı.

Kaare Lund Rasmussen, “Danimarka’daki laboratuvarımda analiz için 19 mozaik tessera aldım. Bunlardan yedisi farklı renklerde camdandı; mor, sarı, kırmızı ve koyu kırmızı. Benim sonucum, bunlardan altı tanesinin muhtemelen geri dönüştürülmüş camdan yapıldığı oldu.” diyor.

Bu sonuç, endüktif olarak eşleştirilmiş plazma kütle spektrometrisi adı verilen bir kimyasal analize dayanıyor. Bununla birlikte araştırma ekibi, bazıları bir gramın milyarda biri konsantrasyonuna kadar inen en az 27 elementin konsantrasyonlarını belirledi.

“Mısır’dan gelen taban camı ile Orta Doğu’dan gelen taban camı ayırt edebildik. Ayrıca camları renklendirmek ve opak hale getirmek için eski ustalar tarafından o dönemde tercih edilen hangi elementlerin eklendiğini de tespit edebildik.”

“Sadece yedi cam mozaik tesseradan tahminde bulunmak elbette zor, ancak yeni sonuçlar geç antik çağdaki Anadolu resmine çok iyi uyuyor. Roma İmparatorluğu’nun gücü azaldıkça, ticaret yolları kapatıldı veya rotası değiştirildi, bu da muhtemelen Anadolu’da cam üretimi için hammaddeler de dahil olmak üzere birçok yerde mal sıkıntısına yol açtı.”

“Bu, tabanlarda tasvir edilen hikayelerle birlikte, klasik arkeologların geç antik çağda neyin moda olduğuna ve sanatsal açılım için olasılıkların neler olduğuna dair daha ayrıntılı bir resmi bir araya getirmelerini sağlıyor.”

University of Southern Denmark. 25 Temmuz 2022.

Makale: Rasmussen, K.L., Delbey, T., Jørgensen, B. et al. (2022). Materials and technology of mosaics from the House of Charidemos at Halikarnassos (Bodrum, Turkey). Herit Sci 10, 62.