Göbekli Tepe Ekibi: Yıldızlarla Bağlantılı Olduğuna Dair Kanıt Yok

Göbekli Tepe’de 13.000 yıl önce gerçekleşen meteor çarpmasının ve kitlesel yok oluşun betimlendiğine dair haberlere Göbekli Tepe ekibi cevap verdi.

Gerek yurt dışında gerek yurt içinde çeşitli haber sitelerinde çıkan Göbekli Tepe’nin astronomik gözlemlerde kullanıldığı, Göbekli Tepe’de yeryüzüne düşen meteorun ve bununla bağlantılı olarak gerçekleşen kitlesel yok oluşun tasvir edildiğine dair haberlere Göbekli Tepe ekibinden Jens Notroff cevap verdi.

Notroff Arkeofili’ye yaptığı açıklamada, birçok medya kuruluşunun hiç sorgulamadan haberi yayınladığını ve şaşırtıcı bir şekilde hiçbir arkeoloğa ya da astronoma sorulmadığını belirterek, kendi düşüncelerinin de dikkate alınması halinde memnun olacaklarını söyledi. Göbekli Tepe’de çalışan arkeologlar olarak iddiaları ilgiyle okuduklarını belirten Notroff, özellikle son 20 yıl içinde bölgede yapılan arkeolojik bağlam ve araştırmalar ışığında kesinlikle daha kapsamlı tartışmaya ihtiyaç duyan birkaç nokta bulduklarını söyledi. Notroff ayrıca Göbekli Tepe’nin yıldızlarla bağdaştırıldığı makalede, son yıllarda yapılan araştırmaların büyük ölçüde ihmal edildiğini aktardı.

Biz de Notroff’un Tepe Telegrams’ta detaylı olarak anlattığı bu yazıyı sizler için Türkçe’ye çevirdik.

Göbekli Tepe D yapısındaki dikilitaşlar. F: DAI

“Kısa süre önce Edinburgh Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nden iki araştırmacının (hakemli) bir dergide yayımlanan çalışması manşet oldu. Bu çalışmada Göbekli Tepe yapılarının aslında gökyüzünü incelemek için kullanılan gözlemevleri olduğu ve kabartmaların bazılarının yıkıcı sonuçlar doğuran kozmik bir olayı betimlediği iddia ediliyor (Mediterranean Archaeology and Archaeometry 17(1), 2017, orijinal yayına buradan erişebilirsiniz).

Makalede Göbekli Tepe’deki T biçimli sütunların çoğunda bulunan kabartmaların bazıları halihazırdaki takımyıldızlarıyla bağdaştırılıyor ve bunların betimlemeleri olarak yorumlanıyor. Özellikle sit alanının zengin ve karmaşık ikonografisinin gerçekten sıra dışı (ama aslında istisnai olmayan) bir örneği sayılabilecek Sütun 43, gerçekleşen bir meteor yağmuruyla 13.000-12.000 yıl önce dünyadaki yaşam için ciddi sonuçlar doğuran bir çarpışmanın kaydı olarak yorumlanıyor  (bu “Younger Dryas Çarpışması” hipotezinin kendisi tartışmalı bir konu, bu yüzden Göbekli Tepe’nin bu tartışmada kesin kanıt olarak kullanılması kesinlikle daha derin bir araştırma gerektirmeli).

Göbekli Tepe D yapısındaki Sütun 43. (F: K. Schmidt, DAI)

Göbekli Tepe mimari ve özellikle de karakteristik sütunların yorumlanması ve bunların astronomiyle bağlantılarının olup olmadığı tartışması Göbekli Tepe araştırmalarının tarihi kadar eski. Fakat şimdiye kadar herhangi bir gök cisminin oryantasyonuna sahip olduğuna ya da gök cisimlerinin gözlendiğine dair ikna edici bir kanıt ortaya atılamadı. Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da her zaman bu konudaki tartışmaları göz önünde bulundurmaya açığız. Bu yüzden, tabii ki biz de bu yeni çalışmayı büyük bir ilgiyle inceledik. Sonuçta bu yeni ve oldukça ilginç bir yorum. Ancak yakından incelediğimizde  bu yorumda itiraz edebileceğimiz bazı noktalara değinmek istiyoruz:

1. Göbekli Tepe’nin üçüncü tabakasında bulunan ve daha eski olan yuvarlak yapıların aslında belki de üzerinde çatısı bile bulunan toprağa gömülmüş binalar olması ihtimali hala oldukça yüksek. Bu durum bu yapıların gerçekten gözlemevi olarak kullanılmalarını bir şekilde zorlaştırır.