Göbekli Heykeller Mezoamerikalıların Manyetizmayı Bildiğini Gösteriyor

2.000 yıldan uzun süre önce Mezoamerika’da yapılmış göbekli heykellerde, özellikle manyetizma özelliği olan taşlardan kullanılmıştı.

2000 yıldan da uzun bir zaman önce, günümüzdeki Guatemala’da kim olduğu bilinmeyen bir heykeltıraş bazı taşları incelendi. Manyetit gibi doğal olarak oluşmuş manyetik materyalleri kullanarak bu adam, basit manyetometresinin dikkatini çeken bazı büyük kayalar seçti. Bu seçilen kayalar daha sonra, 2 metre boyundaki ve 10.000 kilogramdan da ağır olan obez insan figürlerini heykelleştirmek, onlardan “göbekli heykeller” yapılmak için kullanıldı.

Göbekli heykeller çok çeşitli şekillerde yorumlandı; ölü ataların, bebeklerin temsilleri olduğu veya az anlaşılmış olan “Şişman Tanrı” yı ya da  Mezoamerika mitolojisinde yer alan diğer doğaüstü varlıkları temsil ettiği ifade edildi.

(Mezoamerika’da Vahşi Hayvanların Ticareti Yapılıyordu)

Daha 1997 yılında, Mezoamerika’da ve Yeni Dünya’daki diğer yerlerde bulunan bazı heykel ve heykelciklerin hafif bir oranda manyetizma taşıdığı belirtilmişti. Ancak arkeologlar, bu gözlemin sadece bir tesadüf olup olmadığından ve eski insanların, kullandıkları kayaların manyetik özelliklerinin farkında olup olmadıklarından emin değildi.

Yayınlanan yeni bir araştırma, bu kısmen manyetizmalı kayaların gerçekten de antik heykeltıraşlar tarafından seçilerek kullanıldığını öne sürüyor.

Araştırmacılar, 11 heykelin yapımı için kullanılan taşların manyetik özelliklerinin yüksek çözünürlükteki haritasını çıkardı ve insan figürlerinin vücutlarındaki göbek, alın ve yanakları gibi belli bölgelerinde manyetik anomaliler sergilendiğinin görüldüğünü belirtti.

Araştırmacılar, heykellerdeki bu manyetik noktaların tesadüfen dağıtılmadığını ve manyetik özelliklerini kullanmak için kasıtlı olarak oraya oyulduklarının neredeyse kesin olduğunu ileri sürüyor. Antik heykeltıraşlar, bu noktaları bulmak için manyetik mineralleri ya da toz haline getirilmiş manyetik madenleri kullanmış olabilirler.

(Moai Heykelleri, Tatlı Su Kaynaklarını Gösteriyor Olabilir)

Göbekli heykellerin antik Mezoamerika kültüründe ne ifade ettiği belli olmadığı gibi, bu manyetik noktaların heykel yapma sürecinde ne anlam ifade ettiği de belli değil.

İnsan gözüyle görünmeyen ve henüz orada olmayan bu manyetik özellikler, belki de ölen ataların veya tanrıların büyülü güçlerinin varlığını ve onların otoritesini sembolize ediyordu.

Üzerinde çalışılan heykeller, yüksek miktarda demir minerali içeren volkanik bir taş olan bazalttan yapılmıştı. Araştırmacılar bu demir minerallerinin, oyma sürecinin öncesinde gerçekleşen bir yıldırım çarpmasıyla yerel noktaları manyetize ettiğine inanıyor.

Forbes. David Bressan. 1 Mayıs 2019.

Makale: Fu, R. R., Kirschvink, J. L., Carter, N., Mazariegos, O. C., Chigna, G., Gupta, G., & Grappone, M. (2019). Knowledge of magnetism in ancient Mesoamerica: Precision measurements of the potbelly sculptures from Monte Alto, Guatemala. Journal of Archaeological Science, 106, 29-36.