Gizemli Küreler, Antik Yunan Masa Oyunundan Olabilir

Arkeologlar, Ege ve Akdeniz’deki antik kentlerde bulunan gizemli taş kürelerin, en eski masa oyunlarından birine ait olabileceğini öne sürüyor.

Santorini, Girit, Kıbrıs ve diğer Yunan Adaları’ndaki alanlarda bulunan bu küreler ve kullanımları (bir tür sapan taşı, fırlatma topu, sayma/kayıt tutma sistemi aracı ya da parça/piyon olabilecekleri gibi) hakkında birçok görüş var.

Bristol Üniversitesi’ndeki aynı ekibin yürüttüğü önceki araştırmalar, belirli kümeler ve küre koleksiyonları içinde küre boyutunda değişkenlik olduğunu göstermişti. Daha sonra ekip, olası kullanımları hakkında fikir edinebilmek için bu küre konsantrasyonları içindeki olası örüntüyü araştırmak istedi.

(İlgili: İskoçya’daki Neolitik Mezarda 5.500 Yıllık Taş Toplar Bulundu)

Bristol Üniversitesi Antropoloji ve Arkeoloji Bölümü’nden Dr. Christianne Fernée ve Konstantinos Trimmis’in Journal of Archaeological Science’da yayınladıkları son çalışma raporuna göre Santorini adasındaki Tunç Çağı kasabası Akrotiri’de bulunan yaklaşık 4.500 ila 3.600 yıllık 700 taşın ortak özellikleri incelendi.

Golf toplarından daha küçük olan taşlar çeşitli renklerde ve farklı malzemelerden yapılmış. Yapılan incelemelerde taşlar, büyük ve küçük taşlar olmak üzere iki gruba ayırıldı. Ayrıca, Akrotiri ve Ege’deki diğer yerleşim yerlerinde, kürelerin konulduğu veya yerleştirildiği sığ kapçık izleri olan taş levhalar vardı.

Dr. Ferneé, “Çalışmadaki en önemli bulgu, kürelerin iki kümeden birine (biri küçük diğeri büyük taşların olduğu) uyması. Bir sayma sisteminde daha fazla gruplamanın olması beklendiğinden, bu kümelerden birine uyacak şekilde toplanmış kürelerin bir masa oyununun parçası olarak kullanıldığı hipotezi destekleniyor.” diyor.

Bu küreler gerçekten de bir masa oyununun parçasıysa, Levant ve Mısır’da bulunan Mehen ve Senet oyunları gibi en eski oyunlardan biri olacak.

Dr. Trimmis, “Belirli boşluklara yerleştirilme biçimlerinden anlaşılacağı üzere kürelerin toplumsal önemi, sosyal etkileşim için oynanan bir oyunun parçası olduğu fikrini daha fazla güçlendiriyor. Bu da bizlere Tunç Çağı’nda Ege’deki sosyal etkileşime yeni bir bakış açısı kazandırıyor.” diyerek ekledi.

Araştırmanın bir sonraki aşaması, levhalara benzer bir yöntem uygulayarak kapçık izlerinin kümelenme olup olmadığını görmek ve küreleri ve levhaları birbiriyle ilişkilendirmeye çalışmak olacak. Ekip ayrıca oyunun gerçekte nasıl oynandığını belirlemek için yapay zekâ tekniklerini kullanmayı umuyor.

University of Bristol. 30 Eylül 2022.

Makale: Christianne L. Fernée et al. (2022). The rolling stones of Bronze Age Aegean: Applying machine learning to explore the use of lithic spheres from Akrotiri, Thera, Journal of Archaeological Science: Reports.