Geyik Derisinden Yapılan Pawnee Yıldız Haritası Nedir?

Yerlilerin yaratılış hikâyesini anlatmak için kullandığı bu harita, gökyüzündeki yıldızları tasvir ediyor, ama anlamı hâlâ tartışmalı.

Pawnee Yıldız Haritası, geyik derisi üzerine serpiştirilmiş artı işaretlerinden oluşan oval biçimli bir eser. Muhtemelen 17. yüzyılın başlarında Pawnee Ulusu’nun Skiri (Skidi olarak da bilinir) kolu tarafından yapıldı ve gece gökyüzünün oldukça doğru bir temsilini sunuyor; ancak haritanın anlamı hâlâ araştırmacılar arasında tartışma konusu.

Amatör astronom Ralph Buckstaff, 1927’de bu harita üzerine bir çalışma yayımladı. Buckstaff’a göre, harita 1902’de Skiri antropoloğu James Murie tarafından kutsal bir bohçada keşfedildi ve daha sonra Chicago’daki Field Müzesi’ne teslim edildi. O dönem haritanın en az 300 yıllık olduğu tahmin edildi. Tabaklanmış geyik derisi parçası yaklaşık 38 x 56 santimetre ölçülerinde ve el çizimi yıldızlar yüzeyin tamamını kaplıyor.

(İlgili: Bilinen En Eski Yıldız Haritası Çin’de Bulunmuş Olabilir)

Buckstaff, haritayı gece gökyüzünün bir temsili olarak yorumladı. Haritada çok küçük yıldızlardan oluşan bir merkez hattı bulunuyor ve bu hattın Samanyolu’nu temsil ediyor olabileceğini düşündü. Haritanın sol tarafındaki yıldızlar, Kuzey Yarımküre’nin kış takımyıldızlarını; sağ tarafındakiler ise yaz takımyıldızlarını oluşturuyor. Buckstaff’a göre bu, Pawnee halkının yıldızların mevsimsel hareketini fark ettiğini gösteriyordu.

Buckstaff, Pawnee halkının Pleiades (Ülker) ve Küçük Ayı gibi yıldız kümelerini Avrupalı astronomlar gibi tanımladığını iddia etmeye çalıştıysa da bu görüş, astronom Von Del Chamberlain tarafından 1982’de yayımlanan When Stars Came Down to Earth: Cosmology of the Skidi Pawnee Indians of North America (Ballena Press) adlı kitabında çürütüldü.

Chamberlain, Murie’nin 20. yüzyıl başlarındaki günlüklerini inceledi ve haritanın 1902’deki bir çalışmada ilk kez bahsedilen Skiri Pawnee “yıldız kültü” ile bağlantılı olabileceğini tartıştı. Chamberlain, haritanın muhtemelen hiçbir zaman bir yıldız haritası olarak kullanılmak üzere yapılmadığını; bunun yerine Skiri rahipleri tarafından kullanılmış olabilecek, göklerin kavramsal bir tasviri olduğunu yazdı.

1985’te Chamberlain’e yanıt olarak Pawnee uzmanı antropolog Douglas Parks, haritanın büyük olasılıkla bir tür hafıza aracı olarak yapıldığı görüşüne katıldığını belirtti. Parks’a göre, harita rahipler veya bilgeler tarafından Skiri halkının yaratılış mitini anlatmak için kullanılmış olabilir, yani gökyüzündeki yıldızların konumlarını tam olarak kaydetmek gibi bir amacı yoktu.

Pawnee yıldız haritasının tam anlamı ve yapım tarihi hâlâ tartışmalı. Yine de hem antropologlar hem de astronomlar için büyük ilgi konusu olmaya devam ediyor; çünkü Parks’ın dediği gibi, “gökyüzündeki yıldızların bir tasviri olarak, Yerli Kuzey Amerika için benzersiz bir örnek teşkil ediyor.”

Live Science. 15 Eylül 2025.