Franklin Seferinde Yamyamlığa Maruz Kalan Kaptan Belirlendi

Bilim insanları, 1845-1848 yılları arasında Kuzeybatı Geçidi seferine katılan ve yamyamlığa maruz kalan bir kurbanın kimliğini belirlediler.

Yeni bir DNA analizi, 175 yılı aşkın bir süre önce Kanada’daki Kuzeybatı Geçidi seferinde kaybolan Kraliyet Donanması subayı Kaptan James Fitzjames’in kalıntılarını tespit etti.

Fitzjames, 1845 yılında Sir John Franklin tarafından yönetilen ve 129 adamla iki gemiyle yola çıkan bir seferin parçasıydı: HMS Erebus ve HMS Terror. Sefer, Atlantik ile Pasifik’i birbirine bağlayan Kuzeybatı Geçidi’ni keşfetmeyi amaçlıyordu. Ancak her iki gemi de buzda sıkıştı ve tüm mürettebat hayatını kaybetti.

Franklin öldüğünde Fitzjames, HMS Erebus’un komutanı oldu, ancak gemisi King William Adası’nda sıkıştı. 19. yüzyılda adanın çeşitli yerlerinde birçok denizcinin iskelet kalıntıları keşfedildi, ancak Fitzjames, bu bölgede kimliği belirlenen ikinci kişi oldu. Yeni bir çalışmada, Kanada’dan bilim insanları, yaklaşık 400 insan kemiği ve dişinin bulunduğu bir yığın içerisinden bir çene kemiğine bağlı dişten DNA elde etti ve bunu yaşayan bir akrabasıyla eşleştirdi.

(İlgili: Kaptan Cook’un Gemisi Muhtemelen Bulundu)

Yeni çalışmanın birinci yazarı, Waterloo Üniversitesi’nden arkeolog Douglas Stenton ve ekibi, 1993 yılında bulunan bir azı dişinden DNA çıkardılar. Ayrıca Franklin seferi mürettebatının 25 yaşayan akrabasından DNA örnekleri topladılar. Dişin Y kromozomu profili, Fitzjames’in beşinci dereceden kuzeni olan bir akrabanın DNA’sı ile eşleşti. İki “kuzen”, Fitzjames’in büyükbabasına kadar uzanan bir atayı paylaşıyordu.

Araştırmacılar, günümüzde Fitzjames olarak tanımlanan bu kişinin, muhtemelen yamyamlığa maruz kaldığını zaten biliyorlardı. Önceki bir analizde, 2022’de hayatını kaybeden biyoarkeolog Anne Keenleyside, kurtarılan kalıntıların çoğunda, yeni analiz edilen çene kemiği de dahil olmak üzere, kesik izleri buldu. Bu kesikler, kurtulanların açlıktan ölmemek için Fitzjames’in (ve diğer denizcilerin) vücut parçalarını yediklerini gösteriyor.

Bu keşif ayrıca Fitzjames’i, sefer üyeleri arasında kimliği belirlenen ilk yamyamlık kurbanı yapıyor. Araştırma yazarları, “King William Adası’nda ölen ilk kişilerden biri olmuş olabilir” diye yazıyor.

Seferin tarihinin bir kısmı Fitzjames sayesinde biliniyor, çünkü King William Adası’ndaki Victory Point’te bir taş yığını içinde bir not bırakmıştı. Bu not, Franklin de dahil olmak üzere birçok mürettebat üyesinin ölümünü ve hayatta kalanların gemiyi terk etme ve Kanada’nın en kuzeyindeki bölgesi Nunavut’taki Back Nehri’ne yürüyerek ulaşma kararlarını belgeliyordu.

Ancak hiçbiri oraya varamadan öldü. Daha sonra, İnuitler tarafından yönlendirilen arama ekipleri, King William Adası’nın çeşitli yerlerinde denizcilerin iskelet kalıntılarını buldu. AMC televizyon dizisi “The Terror”, bu seferin korku temalı bir dramatizasyonuydu.

Bu, Franklin seferinden kimliği belirlenen sadece ikinci kişi oldu. 2021 yılında, Stenton ve ekibi, HMS Erebus’un baş mühendisi John Gregory’nin kalıntılarını kafatasından elde edilen DNA ile tanımladılar.

Seferdeki yamyamlıkla ilgili bulgular, İnuitlerin sözlü anlatımlarını destekliyor. İnuitler, bir gemi botunu kızakla çeken 40 adam gördüklerini ve ertesi yıl Back Nehri’nin ağzında birçok ceset bulduklarını bildirmişlerdi. Bu cesetlerin bazılarında yamyamlık izleri görülmüştü.

Live Science. 2 Ekim 2024.

Makale: Stenton, D. R., Fratpietro, S., & Park, R. W. (2024). Identification of a senior officer from Sir John Franklin’s Northwest Passage expedition. Journal of Archaeological Science: Reports, 104748.