Finlandiya’da 4.400 Yıllık Olası Bir Şaman Sopası Keşfedildi

Finlandiya’nın güneybatısındaki bir gölde, yaklaşık 4.400 yıl önceye tarihlenen, yılan şeklinde oyulmuş ahşap bir sopa keşfedildi. Sopa, bir şaman tarafından mistik amaçlar doğrultusunda kullanılmış olabilir.

Arkeolog Satu Koivisto, “Bir sulak alan arkeoloğu olarak yaptığım çalışmalarda şimdiye dek olağan dışı pek çok şey gördüm fakat bu figürinin keşfi, dilimin tutulmasına ve tüylerimin ürpermesine sebep oluyor.” diyor. Koivisto, Finlandiya’daki Turku Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacılık yapıyor; bu üniversite, sopanın bulunduğu Järvensuo adlı alandaki araştırmaları yürütüyor.

Koivisto ile Helsinki Üniversitesi’nden aynı zamanda çalışmanın ortak yazarlığını yapan Arkeolog Antti Lahelma, Antiquity adlı dergide 29 Haziran’da yayımlanan makalede, “53 santimetre uzunluğunda ve 2.5 santimetre kalınlığındaki figür, tek bir tahta parçasından oyulmuş.” diyor. “Ayrıca oldukça natüralist: Sürünerek ilerleyen ya da yüzerek uzaklaşan bir yarı sucul yılana (Natrix natrix) ya da bayağı engereğe (Vipera berus) benziyor.”

(1000 Yıllık Şaman Kesesinde Halüsinojenler Bulundu)

Çalışmaya dahil olmayan bir arkeolog, eserin bir engereği tasvir ediyor olabileceğini söylüyor. Finlandiya’daki Åbo Akademi Üniversitesi’nde İskandinav folkloru alanında doktora sonrası araştırmacı olan Sonja Hukantaival, “Kafasının şekli, kısa vücudu ve ayırt edilebilir kuyruğu bakımından eserin bir engereği betimliyor olduğunu söylemenin daha doğru olduğunu düşünüyorum.” diyor. “Bu çok ilginç çünkü engerek, halkın tarihsel bakımdan çok daha sonraki dininde ve büyücülüğünde önemli bir role sahipti.”

Araştırmacılara göre oyma, dekoratif bir heykelcik olarak ya da bir şaman tarafından asa olarak kullanılmış olabilir.

“İlk hipotez olarak eseri dini bir bağlama yerleştirmek mantıklı görünüyor.” diyor araştırmacılar. “Hristiyanlık öncesi inançları konu alan tarihi kayıtlara göre hem Fin-Ugar hem de Lapon (Sámi) kozmolojisinde yılanlara sembolik anlamlar yüklenmiş ve şamanların yılana dönüşebileceğine inanılmıştır.” Laponlar Kuzey İskandinavya ve Rusya’da yaşarken Fin-Ugar dilleri, İskandinavya ve Doğu Avrupa’da konuşuluyor.

“Tüm bunlarla birlikte eser, Finlandiya halkının yazılı kayıt tutmaya başlamasından çok daha önceye tarihleniyor ve araştırmacılar, bu insanların 4.400 yıl önce de aynı inançlara sahip olup olmadığı konusunda kesin bir kanıya varamıyor.” diyor Koivisto.

Ekip Järvensuo adlı alanda balıkçılık ile ilişkilendirilen birçok eser de buldu; bu eserler, antik balıkçıların bu alana sık sık uğradığını gösteriyor.

Büyüleyici Bir Keşif

Araştırmaya katılmamış olan uzmanlar, keşfin büyüleyici olduğunu belirtiyorlar.

Finlandiya Oulu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Vesa-Pekka Herva, “Bu müthiş keşif; Neolitik Çağ insanlarının, bugün bizim çoğunlukla bihaber olduğumuz yer altı dünyasına büyük bir ilgi duyduklarını gösteriyor.” diyor.

Birkaç bilim insanı, bu eserin bir sunu olabileceğini düşünüyor. Helsinki Üniversitesi Kültürler Bölümü’nden Profesör Kristiina Mannermaa, “Göl kenarındaki bir sulak alanda bulunmuş olması, bu değerli eserin bir sunu olduğu ve yanlışlıkla kaybedilmediği fikrini destekliyor.” diyor.

Mannermaa, Finlandiya’nın asidik toprağının ahşap eserleri genelde bu kadar uzun bir süre boyunca korumadığını belirtiyor. “Bu, Finlandiyalı arkeologlar için, bu tür sulak alanların drenaj veya turba çıkarma işlemi (turbanın çıkarılıp gübre olarak satıldığı bir süreç) nedeniyle yok olmasından önce araştırılmasına dair kayda değer bir işaret.”

Lapland Üniversitesi’nden Doktora Sonrası Araştırmacı Francis Joy, “Keşif, modern dönem Lapon halkı için önem teşkil ediyor olabilir.” diyor. “Eğer eser, Laponların antik atalarıyla ilişkili olsaydı ülkeye iade edilme ile ilgili konular gündeme gelecekti ve Laponların Güney Finlandiya’daki tarih öncesi varlıkları doğrulanacaktı.” Laponlar zaman zaman ayrımcılığa maruz kalmışlar ve yıllar boyunca hakları için mücadele vermişlerdi.

Joy, eserin bulunduğu yerin yakınlarında herhangi sunak olup olmadığını anlamak için daha fazla arkeolojik çalışma yapılması gerektiğini söylüyor.

Alandaki araştırmalar ile eserin analizi henüz devam ediyor. Şimdi araştırmacılar eserin ne tür bir ağaçtan yapıldığını tespit etmeye çalışıyor.

Live Science. 3 Temmuz 2021.