Etrüsk Nekropolünde Medusa Tasvirli İlginç Bir Mezar Bulundu

Medusa kabartmalı bir urne ile birlikte bulunan sıra dışı mezar düzeni, Etrüsklerin ölüm ve ritüel anlayışına dair yeni sorular doğuruyor.

Perugia’daki Palazzone Nekropolü’nde Medusa rölyefiyle süslenmiş bir traverten urne, Etrüsk cenaze uygulamalarına dair geleneksel yorumları zorlayan olağanüstü bir buluntuyu ortaya çıkardı. Rutin koruma çalışmaları sırasında bulunan eser, sıra dışı bir gömme uygulamasına ve ritüel bilmecesine işaret ediyor.

Acsi ailesine ait olan arnθ adlı kişiye atfedilen urne, olağanüstü oyma işçiliğiyle dikkat çekiyor. Kabın ön yüzünde yüksek kabartmayla betimlenen Gorgon’un yüzü, ikonografinin merkezi unsurunu oluşturuyor.

(İlgili: Etrüsk Mezarında Demirci Atölyesi Sahnesi Ortaya Çıktı)

Medusa, kenarları kazıma ile işlenmiş kare bir çerçeve içinde, akıcı ve köşeli hatlara sahip Etrüsk yazıtlarıyla çevrili. Bu özellikler, eseri ailenin hypogeum’unun (yer altı mezarı) başlangıç dönemine, MÖ 3. yüzyıla tarihlendiriyor. Parçanın üzeri, seçkin cenaze eşyalarına özgü çiçek motifleri ve paterae (ritüel diskler) ile süslenmiş.

Asıl sürpriz ise kapağı kaldırıldığında ortaya çıktı. Mezarda daha önce bulunan küçük bir kurşun levhada arnθ’ın ve muhtemelen larθi caprti’nin kalıntılarından söz edilmesine rağmen, urne içinde hiçbir kemik parçası ya da kül bulunmadı.

Bunun yerine, iç kısımda üç sağlam terrakotta kap vardı: bir bicchiere (kupa) ve iki brocchette (küçük sürahi), düzenli bir şekilde yerleştirilmişti. Turuncu hamurlu ve sade işçilikli bu kaplarda herhangi bir süsleme yoktu.

İnsan kalıntılarının yokluğu ve bu mütevazı mezar setinin varlığı, araştırmacılar için bazı sorular doğuruyor. Başlıca hipotez, ölen kişinin bedeninin kaybolmuş veya gömülmüş olması nedeniyle sembolik bir gömme ya da kenotaf (temsili mezar) yapılmış olabileceği yönünde.

Etrüsk-İtalik dünyasında en mükemmel apotropaik (kötülük savar) unsur olan Medusa, burada iki işlev görmüş olabilir: Urnenin içindeki sunuları sembolik olarak korumak ve mezar mekânının muhafızı olmak.

Buluntu, acsi ailesine ait hypogeum’da, Palazzone Nekropolü içinde gerçekleşti. 1840’ta keşfedilen ve yaklaşık 200 oda mezardan oluşan bu kompleks, Umbria Arkeolojik Eserler Soprintendenza’sı tarafından yönetiliyor ve halka açık. Urne, incelenmek üzere geçici olarak alandaki Antiquarium’a taşındı; burada malzeme ve organik kalıntı analizleri yapılacak.

Sitenin Koruma Direktörü Dr. Silvia Rossi, “Etrüskler bizi hâlâ şaşırtmaya devam ediyor. Parça, yalnızca oyma işçiliğiyle değil, ima ettiği ritüel karmaşıklığıyla da dikkat çekici. Medusa sadece bir süsleme değil; mezarda etkin bir varlıktı” diyor.

Analizler tamamlandıktan sonra urne ve içindeki eşyalar Umbria Ulusal Arkeoloji Müzesi’nde sergilenecek.

Ipogeo dei Volumni e Necropoli del Palazzone. 31 Ağustos 2025.