Eski Otçulların Yok Oluşu, Küresel Yangınları Tetiklemiş Olabilir

Araştırmaya göre, otobur dev türlerin yok oluşu, dünyadaki otlak alanlarda meydana gelen yangınların oranında çarpıcı bir artışı tetikledi.

50.000 ila 6.000 yıl öncesine kadar, yünlü mamut, dev bizon ve atlar gibi ikonik otobur canlılar da dahil olmak üzere dünyanın en büyük hayvanlarının birçoğunun soyu tükendi. Yale Üniversitesi liderliğindeki yeni bir araştırmaya göre, otobur olan bu dev türlerin yok oluşu, dünyadaki otlak alanlarda meydana gelen yangınların oranında çarpıcı bir artışı tetikledi.

Yale Üniversitesi’nden bilim insanları, Utah Doğa Tarihi Müzesi ile iş birliği içinde, dört kıtada soyu tükenmiş büyük memelileri ve bunların yaklaşık yok olma tarihlerini listeledi. Elde edilen veriler, Güney Amerika’nın en çok ot tüketen otoburlarının (tüm türlerin yüzde 83’ünü) yok olduğunu ve bu sayıyı Kuzey Amerika’nın (yüzde 68) izlediğini gösteriyor. Bu yok oluşlar Avustralya (yüzde 44) ve Afrika’dan (yüzde 22) önemli ölçüde daha yüksekti.

(İnsanların Ekosistemi Ateşle Değiştirdiğine Dair En Erken Kanıt)

Bilim insanları daha sonra bu verileri, göl tabanlarında biriken tortu katmanlarını inceleyerek ortaya çıkan yangın bulguları ile karşılaştırdılar. Kıtalar arasında bölgesel yangın faaliyetinin tarihsel bir kaydın oluşturalmasını sağlayan çalışma, dünyanın farklı bölgelerinden 410 sahadan alınan kömür örneklerini inceleyerek, dev otoburların neslinin tükenmesinden sonra meydana gelen yangın faaliyetlerinde bir artış olduğunu tespit ettiler. Daha fazla otobur tür kaybeden kıtaların (Güney Amerika, ardından Kuzey Amerika) yangın boyutunda daha büyük artışlar yaşanırken, otoburların daha düşük yok oluş oranlarına sahip olduğu kıtalarda (Avustralya ve Afrika) meydana gelen yangınların sayısında da çok az değişiklik tespit edildi.

Yale Üniversitesi Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Bölümü’nde doktora sonrası araştırmalarına devam eden ve çalışmayla ilgili yayımlanan makalenin yazarı Allison Karp, “Bu yok oluşlar bir dizi sonuçlara yol açtı. Bu sonuçları incelemek, otoburların bugün küresel ekolojiyi nasıl şekillendirdiğini anlamamıza yardımcı oluyor.” diyor.

Dev otobur türlerin geniş çapta yok oluşlarının farklı ekosistemler üzerinde büyük etkileri oldu; yırtıcıların çöküşünden, bir zamanlar polenlerinin dağılmaları için otoburlara bağlı olan meyve veren ağaçların kaybına kadar. Ancak Yale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi’nde ekoloji ve evrimsel biyoloji doçenti olan Karp ve yazar Carla Staver, dünya ekosistemlerinde özellikle dev otoburların neslinin tükenişinden kaynaklanan odun, kuru ot veya yaprak birikimi nedeniyle yangın sayılarında bir artış olup olmadığını merak ettiler ve otlak alanlarda tetiklenen yangınların oranında bir artış tespit ettiler.

Bununla birlikte, Karp ve Staver, ormanlık alanlarda çalılar ve ağaçlar üzerinde beslenen mastodonlar (Mamutlar), diprotodonlar (bugüne kadar yaşamış olduğu bilinen en büyük keseli tür) ve dev tembel hayvanlar gibi birçok tarih öncesi otobur türün de aynı dönemde neslinin tükendiğini, ancak bu canlıların neslinin tükenişinin ormanlık alanlardaki yangınlar üzerinde daha az etkisi olduğunu belirtiyorlar.

Otobur türlerin yok olması ve yangınların artması nedeniyle otoburlara dayanıklı otların da yok olmasının ardından dünya genelindeki otlak ekosistemler dönüşüme uğradı. Bu dönüşümün sonucunda, çiftlik hayvanları da dahil olmak üzere yeni otobur türler sonunda yeni ekosistemlere uyum sağladı.

Çalışmanın yazarları, bu nedenle bilim insanlarının, otobur çiftlik hayvanlarının ve yabani otoburların yangınları azaltma ve iklim değişikliğindeki rolünü dikkate almaları gerektiğini belirtiyorlar. Staver, “Bu çalışma, otçulların dünyanın farklı yerlerinde meydana gelebilecek yangın aktivitelerini şekillendirmek için ne kadar önemli olabileceğini vurguluyor. Yangınların geleceğini doğru bir şekilde tahmin etmek istiyorsak, ekosistemimizde yer alan bu etkileşimlere çok dikkat etmemiz gerekiyor.” diyor.

Yale University. 25 Kasım 2021.

Makale: Karp, A. T., Faith, J. T., Marlon, J. R., & Staver, A. C. (2021). Global response of fire activity to late Quaternary grazer extinctions. Science, 374(6571), 1145-1148.