Erkekler Yön Bulma Konusunda Kadınlardan Daha mı İyi?

Erkeklerin kadınlardan daha iyi yön bulabildiği varsayımı genel olarak kabul görüyor ancak bunun evrimle çok az ilgisi var.

Bu varsayım yaygın olarak kabul görüyor, ancak bunun evrimle çok az ilgisi var ve muhtemelen daha çok kültürel faktörlerle ilgili. Erkeklerin doğal olarak yön bulma konusunda kadınlardan daha iyi olduğu düşünülüyor. Bu, Batı düşüncesinin derinliklerine yerleşmiş yaygın bir varsayım. Ancak tamamen doğru olmayabilir.

Yeni ve kapsamlı bir araştırmaya göre, erkek ve dişilerin yön bulma yetenekleri arasındaki herhangi bir belirgin farklılığın doğal seçilimden kaynaklandığından şüphe etmek için iyi nedenler var. Kısacası eğer farklılıklar varsa, bunun erkeklerin daha iyi olacak şekilde evrimleşmesiyle hiçbir ilgisi yok.

Mevcut araştırmalar, yüzlerce çalışmanın ve birkaç meta-analizin şu şekilde özetlenebilecek sonuçları topladığı uzamsal biliş üzerine odaklandı: Erkekler, birden fazla mekansal görevde ve değişen derecelerde istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde kadınlardan daha iyi performans gösteriyor.

(İlgili: 250.000 Yıldır Babalar Annelerden Daha Yaşlı)

Yeni çalışmanın yazarları, fikrin oldukça popüler olduğunu söylüyor. “Cinsiyet farklılıklarını doğal seçilimin ürünleri olarak açıklama eğilimi, bilişsel cinsiyet farklılıklarıyla uzun süredir meşgul olunan evrimsel psikolojide özellikle yaygın.”

Cinsiyete özgü adaptasyon hipotezi olarak bilinen standart açıklama, bunu diğer türlerle, özellikle de erkeklerin dişilerden daha geniş “ev” büyüklüğü aralıklarına (bir hayvanın günlük aktiviteleri sırasında seyahat ettiği alanın büyüklüğü) sahip olduğu türlerle karşılaştırma yaparak açıklar. Bu durumlarda, erkeklerin yön bulma becerilerinde kadınlara göre daha fazla seçilim yaşadıkları varsayılır.

Bu açıklayıcı hipotezi test etmek için çeşitli kuruluşlardan araştırmacılar, insanlar da dahil olmak üzere 21 farklı türün yön bulma farklılıklarını incelediler ve yaşam alanlarının boyutlarını karşılaştırdılar.

İnceledikleri hayvanlardan bazıları arasında Asya küçük pençeli su samuru, parlak kalçalı zehirli kurbağalar, Kaliforniya fareleri, şempanzeler, sıçanlar, atlar, dev pandalar ve çeşitli tarla fareleri vardı.

Sonuçlar, her bir türün ne kadar iyi yön bulduğuyla ilişkili olan ev aralığı büyüklüğündeki cinsiyet farklılıklarına dair çok az kanıt ortaya çıkardı.

“Geçtiğimiz yarım yüzyılda, yön bulma yeteneklerindeki cinsiyet farklılıklarının bir açıklaması olarak cinsiyete özgü uyum hipotezinin test edilmesine önemli kaynaklar harcandı. Önceki bir meta-analizde kanıtların zayıf olduğunu bulduk ve genişletilmiş veri setiyle bu makalede yine cinsiyete özgü uyum hipotezini destekleyen çok az kanıt bulduk.”

Davranış veya performanstaki cinsiyet farklılıkları, biyolojik veya kültürel faktörlerden kaynaklanabilir; bunların her ikisi de her durumda evrimden kaynaklanmaz. Özellikle beynin esnekliği, yeniden yapılanmada özellikle iyi olduğu anlamına gelir ve bu genellikle göz ardı edilen bir faktör.

Özellikle evrimsel psikologlar, bir özelliğin kültürel olarak evrensel olması durumunda doğuştan gelen bir özellik olduğunu düşünürler, ancak bu, mekansal beceriler için geçerli değildir.

“Geçimlik nüfuslara ilişkin son kanıtlar, insanlarda mekansal yön bulmadaki cinsiyet farklılığının kültürel bir evrensel olmadığını güçlü bir şekilde ortaya koyuyor. Aksine, erkek ve kadınların benzer değişken davranışlara sahip olduğu kültürlerde ortadan kayboluyor.”

“Navigasyondaki insan cinsiyet farklılıkları üzerine gelecekteki araştırmaların, evrimsel genetik faktörlerden ziyade sosyalleşme ve kültürün rolüne odaklanması gerektiğine inanıyoruz.”

IFL Science. 17 Ocak 2024.

Makale: Hults et al. 2024. Still little evidence sex differences in spatial navigation are evolutionary adaptations. Royal Society Open Science.