En Eski Alfabetik Yazı, Suriye’de Ortaya Çıkarıldı

İnsanlık tarihindeki bilinen en eski alfabetik yazıya dair kanıtlar, Suriye’deki bir mezardan çıkarılan kil silindirler üzerinde bulundu.

Yaklaşık MÖ 2.400 yılına tarihlenen bu yazı, bilinen diğer alfabetik yazılardan yaklaşık 500 yıl daha eski ve alfabelerin kökenine, farklı toplumlar arasında nasıl paylaşıldığına ve erken şehirleşmiş medeniyetlere dair bilinenleri değiştirecek nitelikte.

Kil silindirleri keşfeden Johns Hopkins Üniversitesi’nde arkeoloji profesörü olan Glenn Schwartz, “Alfabeler sayesinde yazı, kraliyet ve sosyal elitlerin ötesine erişilebilir hale geldi. Bu durum, insanların yaşam biçimini, düşünce yapısını ve iletişim yollarını değiştirdi” diyor. “Bu yeni keşif, insanların çok daha önce ve beklenenden farklı bir bölgede yeni iletişim teknolojileriyle denemeler yaptığını gösteriyor.”

(İlgili: Alfabeyi Kim İcat Etti?)

Schwartz, bulgularını 21 Kasım Perşembe günü Amerikan Denizaşırı Araştırmalar Derneği’nin Yıllık Toplantısı’nda (American Society of Overseas Research’s Annual Meeting) paylaşacak.

Orta Doğu arkeolojisi uzmanı olan Schwartz, Suriye genelinde erken şehirlerin nasıl geliştiğini ve bölgede orta ölçekli şehirlerin nasıl ortaya çıktığını araştırıyor. Amsterdam Üniversitesi’nden meslektaşlarıyla birlikte, Batı Suriye’deki ilk orta büyüklükteki kentlerden biri olan Tell Umm-el Marra’da 16 yıl süren bir arkeolojik kazıyı yönetti.

Mezar ve Kil Silindirler

Umm-el Marra’da, Erken Tunç Çağı’na tarihlenen mezarlar ortaya çıkarıldı. En iyi korunmuş mezarlardan birinde altı iskelet, altın ve gümüş takılar, mutfak eşyaları, bir mızrak ucu ve sağlam seramik kaplar bulundu. Bu kapların yanında ise üzerinde alfabetik yazıya benzeyen işaretler taşıyan, hafif pişirilmiş dört kil silindir yer alıyordu.

“Silindirler delikliydi; bu yüzden bir ip ile başka bir nesneye bağlanarak etiket olarak kullanıldıklarını düşünüyorum. Belki bir kabın içeriğini, geldiği yeri ya da sahibini belirtiyorlardı” diyen Schwartz, yazıyı çevirecek bir yöntem bulunmadığı için bu konuda yalnızca tahmin yürütebildiklerini belirtiyor.

Araştırmacılar, karbon-14 tarihleme tekniklerini kullanarak mezarların, eserlerin ve yazıların yaşını doğruladı.

“Önceki araştırmalara göre alfabenin MÖ 1.900’den sonra Mısır civarında icat edildiği düşünülüyordu” diye ekleyen Schwartz, “Ancak bizim eserlerimiz daha eski ve haritada farklı bir bölgeden geliyor. Bu da alfabenin tahmin ettiğimizden tamamen farklı bir köken hikayesine sahip olabileceğini gösteriyor.”

Johns Hopkins University. 20 Kasım 2024.