Eflatunpınar Hitit Su Anıtı Nedir?

Konya’nın Beyşehir ilçesinde, MÖ 13. yüzyılın son çeyreğine tarihlenen Eflatunpınar Hitit Su Anıtı, günümüzde hala fonksiyonunu sürdürüyor.

Suyun bir merkezde toplanarak ihtiyaç oranında kullanılması, böylece iyi bir su rejiminin uygulanması tarım toplumlarında ekonomik hattın önemli bir parçası. Konya’da yer alan Eflatunpınar Hitit Su Anıtı, Hititlerden sonra da fonksiyonunu kaybetmeden bugüne kadar ayakta kalabilen bu sistemin en güzel örneği. Sadece biçim, düzen ve ikonografi yapısıyla değil aynı zamanda yapımı esnasında kullanılan teknoloji ve sanatkarlık bakımından da eşsiz.

MÖ 13. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilen anıt, doğal bir su kaynağı üzerinde yapılmış büyük bir havuz ve dikdörtgen formda şekillendirilmiş kayalar üzerine kabartma tekniğinde yapılmış tanrı ve tanrıça figürlerinden oluşuyor.

Eflatunpınar, Hitit İmparatorluğu’nun geç döneminde inşa edilmiş, geniş teolojik ikonografisiyle önemli bir kült anıtı oluşturuyor. O dönemde mevcut olan tüm teknik imkan ve bilgilerin uygulanması, inşaat için harcanan maliyet ve emek ile birlikte değerlendirildiğinde, anıtın büyük önemi ortaya çıkıyor.

2014 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde Hitit Kutsal Su Tapınağı olarak yer alıyor.

Anıtın merkezinde ilahi bir çift temsil ediliyordu. Sol tarafta bir tahtta oturan erkek figürü, sağ tarafta ise kadın figürü oturuyor. Erkek figürü muhtemelen bir Fırtına Tanrısını temsil ediyor ancak kabartmada net bir özellik görülmüyor. Benzer şekilde tipik bir Hitit polosu giyen oturan tanrıça da büyük olasılıkla Hitit İmparatorluk resmi panteonunda Fırtına Tanrısı’nın kadın ortağı olarak bilinen dünyanın Güneş tanrıçasını tasvir ediyor. Kutsal çifte iki mitolojik kabartma eşlik ediyor: Alt sırada boğa adamlar ve üst sıralarda aslan adamlar. Aslan-adamların kendileri de yukarıdaki Güneş Tanrıçasını güçlendiren kanatlı güneş kursları taşıyorlar. Ana sahnenin her iki yanında, çanağın kuzey duvarında polos giyen kadın tanrıçaları temsil eden iki ayrı rölyef bulunuyor.

Havzanın güney duvarında oturan bir kadın tanrıça kabartmasına, ayaklarının dibinde sunak olarak kullanıldığı düşünülen bir blok eşlik ediyor. Yanında bir Fırtına Tanrısını tasvir eden ikinci bir kabartmanın da olması muhtemel. Sunağın önünde, bir insan gövdesini temsil eden parçalı bir heykel ortaya çıkarıldı.

Havzanın doğu duvarında muhtemelen aynı kutsal çiftle özdeşleştirilmesi gereken iki kabartma figür bulunuyor. Kuzeye doğru yürüyormuş gibi tasvir edilmişler.