Bilinen İlk Gerçek Boyutlu İnsan Heykeli: Balıklıgöl Heykeli

Şanlıurfa’da bulunan Balıklıgöl Heykeli, 11.500 yıl öncesine dayanıyor ve dünyanın bilinen ilk gerçek boyutlu insan formundaki heykeli.

Balıklıgöl kazı alanı civarında 1990’lı yıllarda keşfedilen ve insanlık tarihinin iyi korunagelmiş, gerçek boyutlu en eski heykeli olan Urfa Heykeli, Balıklıgöl’ün hemen kuzeyinde, eski Urfa evlerinin altındaki Çanak Çömleksiz Neolitik Döneme ait bir yerleşimde bulundu. Yerleşim yerinin varlığı terazzo türü tabanlar ve o döneme ait çakmaktaşı aletlerden anlaşılıyor.

180 cm boyunda ve kireç taşından yapılmış olan heykelin bir diğer adı Balıklıgöl Heykeli ve MÖ 9.500 civarında yontulmuş. Derin betimlenen göz yuvalarına siyah obsidyen parçalar yerleştirilmiş. “V” biçimli kolyeyi andıran çizgiler dışında heykel çıplak görünümde ve elleri önde birleştirilmiş. İnsan yüzü, kulakları ve burnu var ancak ağızsız olarak tasvir edilmiş. Ayakları yok, bunun yerine alt kısmı bir yuvaya yerleştirilecek şekilde “U” biçiminde yontulmuş.

Yazının icadından 6000 yıl, piramitlerin inşasından 4000 yıl önce yapılan heykel, sadece Asya kıtasında bulunan en eski heykel değil, aynı zamanda dünyadaki ilk gerçek boyutlu insan heykeli örneği.

Hikayesi hakkında pek bir şey bilinmiyor. Urfa Adamı, Neolitik Çağ heykeltıraşlarının, bölgenin başka yerlerinde bulunan soyut antropomorfik T biçimli dikilitaşlardan ayrı olarak, makul ölçüde natüralist biçimler üretme becerisini açıkça gösteriyor. Ne yazık ki, heykel için çok az buluntu bağlamı kaydedilmiş, bu da orijinal işlevinin belirlenmesini zorlaştırıyor.

Heykelin bulunduğu yer olan Şanlıurfa, antik çağlarda bilinen adıyla Edessa, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış ve önemli bir tarihi mirasa sahip. Günümüzde Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen Urfa Adamı’nın keşfi, tarih öncesi dönemlere ait sanatın anlaşılması açısından önemli ve Neolitik dönemdeki insan figürü tasvirlerine ışık tutuyor.