Dünyanın Bilinen En Yaşlı Ağacı Önemli Bilgiler Taşıyor

Şili’nin güneyindeki bir ormanda, binlerce yıldır hayatta olan dev bir ağaç, dünyanın en yaşlısı olarak tanınma sürecinde.

“Büyük Dede” olarak bilinen bu ağacın 4 metre çapında ve 28 metre yüksekliğindeki gövdesinin de gezegenin iklim değişikliklerine nasıl uyum sağladığına ışık tutabilecek bilimsel bilgiler içerdiğine inanılıyor.

5.000 yıldan daha yaşlı olduğuna inanılan bu ağaç, gezegendeki en yaşlı ağaç olma konusunda, Amerika Birleşik Devletleri’nde Kaliforniya’da bulunan 4.850 yıllık “Great Basin bristlecone çamı” olan Methuselah’ı geçmenin eşiğinde.

Ağacın yaşını ölçen ekibin bir parçası olan araştırmacı Antonio Lara, “Bu bir ‘survivor’, bu kadar uzun yaşama fırsatı bulan başka kimse yok.” diyor.

(İlgili: Dünyada Hala Yaşayan ve En Yaşlı 12 Ağaç)

Büyük Dede lakaplı ağaç, başkent Santiago’nun 800 kilometre güneyinde, Los Rios’un güneyindeki bir ormandaki bir dağ geçidinin kenarında duruyor. Bu ağaç, kıtanın güneyinde endemik olan bir selvi ağacı türü olan Fitzroya cupressoides.

Son yıllarda turistler, “dünyanın en yaşlı ağacının” yanında fotoğrafının çekilmek için, ağacın bulunduğu yere ormanın içinden bir saat yürüyerek ulaşıyor. Ağacın artan ünü nedeniyle, ulusal ormancılık kurumu, Büyük Dede’yi korumak için park bekçilerinin sayısını artırmak ve erişimi kısıtlamak zorunda kaldı. Buna karşılık, ABD’deki Methuselah’ın tam yeri bir sır olarak tutuluyor.

Patagonya selvisi olarak da bilinen bu ağaç, Güney Amerika’daki en büyük ağaç türü. Yüzyıllar boyunca kalın gövdesi evler ve gemiler inşa etmek için kesildi ve 19. ve 20. yüzyıllarda yoğun bir şekilde kesildi.

Bilim camiasında heyecan

Park bekçisi Anibal Henriquez, ağacı 1972’de ormanda devriye gezerken keşfetti. 16 yıl sonra aynı ormanda at sırtında devriye gezerken kalp krizinden öldü.

Kendisi de bir park bekçisi olan kızı Nancy Henriquez, “Ağacın çok değerli olduğunu bildiği için insanların ve turistlerin nerede olduğunu bilmesini istemiyordu.” diyor.

Henrique’nin yeğeni Jonathan Barichivich, bu ağaç türlerinin arasında oynayarak büyüdü ve şimdi türleri inceleyen bilim insanlarından biri.

2020’de Barichivich ve Lara, var olan en uzun manuel matkabı kullanarak Büyük Dede lakaplı ağaçtan bir numune almayı başardılar, ancak merkezine ulaşamadılar. Örneklerinin 2.400 yaşında olduğunu tahmin ettiler ve ağacın tam yaşını hesaplamak için tahmine dayalı bir model kullandılar.

Barichivich, “olası yörüngelerin yüzde 80’i ağacın 5.000 yaşında olduğunu gösteriyor.” diyor. Barichivich, yakında sonuçları yayınlamayı umuyor.

Ağaç halkalarını oluştukları zamana tarihleme yöntemi olan dendrokronolojinin, çoğu çürümüş çekirdeğe sahip yaşlı ağaçlar söz konusu olduğunda daha az doğru olduğu göz önüne alındığında, çalışma bilim camiasında heyecan yarattı.

Direniş sembolleri

Büyük Dede lakaplı ağaç, değerli bilgiler için bir kaynak olduğundan, bu sadece rekor kitaplarına girmek için yapılan bir yarışmadan daha fazlası. Lara, “Bu ağaca ve onu koruma ihtiyacına değer ve anlam veren daha birçok neden var.” diyor.

Gezegende binlerce yıllık çok az ağaç var. Barichivich, “Eski ağaçların genleri ve çok özel bir tarihi var çünkü onlar direnç ve adaptasyonun sembolleri. Onlar doğanın en iyi sporcuları.” diyor.

Austral Üniversitesi dendrokronoloji ve küresel değişim laboratuvarında yardımcı araştırmacı olan Carmen Gloria Rodriguez, “Açık bir kitap gibiler ve biz de her bir halkalarını okuyan okuyucular gibiyiz.” diyor. Bu sayfalar halkaların genişliğine göre kurak ve yağışlı yılları gösteriyor.

1960 yılında bu bölgeyi vuran tarihin en güçlü depremi ve yangınları bu halkalarda kaydediliyor. Büyük Dede aynı zamanda geçmişe açılan bir pencere sunabilen bir zaman kapsülü olarak kabul ediliyor.

Barichivich, “Bu ağaçlar ortadan kalkarsa, yaşamın gezegendeki değişikliklere nasıl uyum sağladığına dair önemli bir anahtar da ortadan kalkar.” diyor.

AFP. 22 Nisan 2023.