Doktora Öğrencisi 2.500 Yıllık Sanskrit Problemini Çözdü

MÖ 5. yüzyıldan beri Sanskrit uzmanlarını uğraştıran bir dilbilgisi sorunu, sonunda bir doktora öğrencisi tarafından çözüldü.

27 yaşındaki Rishi Rajpopat, yaklaşık 2500 yıl önce yaşamış antik Sanskrit dilinin ustası Panini’nin öğrettiği bir kuralı çözdü.

Sanskritçe çoğunlukla Hindistan’da yaklaşık 25.000 kişi tarafından konuşuluyor.

Doktora öğrencisi Rajpopat, “hiçbir yere varamayarak” dokuz ay geçirdikten sonra “Cambridge’de bir eureka anı” yaşadığını söylüyor.

(İlgili: Anadolu’da Göçler ve Dil Gelişimi Genetikle Çözülüyor)

“Kitapları bir aylığına kapattım ve yazın tadını çıkardım – yüzerek, bisiklete binerek, yemek yaparak, dua ederek ve meditasyon yaparak. Sonra isteksizce işime geri döndüm ve birkaç dakika içinde sayfaları çevirdikçe bu kalıplar ortaya çıkmaya başladı ve her şey anlam kazanmaya başladı.”

Gecenin bir yarısı da dahil olmak üzere kütüphanede saatler geçirecekti, ancak yine de problem üzerinde iki buçuk yıl daha çalışması gerekiyordu.

Sanskritçe yaygın olarak konuşulmasa da Hinduizm’in kutsal dili ve yüzyıllar boyunca Hindistan’ın bilim, felsefe, şiir ve diğer seküler edebiyatında kullanıldı.

Astadhyayi olarak bilinen Panini’nin dilbilgisi, bir kelimenin tabanını ve sonekini dilbilgisi açısından doğru kelimelere ve cümlelere çeviren bir algoritma gibi işleyen bir sisteme dayanıyordu.

Bununla birlikte, Panini’nin iki veya daha fazla kuralı genellikle aynı anda uygulanır ve bu da çatışmalara neden olur.

Panini, bilim insanları tarafından geleneksel olarak “eşit güçte iki kural arasında bir çelişki olması durumunda, dilbilgisinin seri düzeninde daha sonra gelen kural kazanır” anlamında yorumlanan bir “üst kural” öğretti.

Ancak, bu genellikle dilbilgisi açısından yanlış sonuçlara yol açtı.

Doktora öğrencisi Rajpopat ise bu üst kuralın geleneksel yorumunu reddetti.

Rajpopat, bunun yerine, Panini’nin, bir kelimenin sırasıyla sol ve sağ taraflarına uygulanabilen kurallar arasında, Panini’nin sağ taraf için geçerli olan kuralı seçmemizi istediğini kastettiğini savundu.

Bu yorumu kullanarak, Panini’nin “dil makinesinin” neredeyse hiçbir istisna olmaksızın gramer açısından doğru sözcükler ürettiğini gördü.

Rajpopat, “Umarım bu keşif Hindistan’daki öğrencilere güven, gurur ve onların da harika şeyler başarabilecekleri umudu aşılar.” diyor.

Rajpopat’ın Cambridge’deki danışmanı, Sanskritçe profesörü olan Vincenzo Vergiani, “Yüzyıllardır bilim insanlarının kafasını karıştıran bir soruna olağanüstü derecede zarif bir çözüm buldu. Bu keşif, dile olan ilginin arttığı bir zamanda Sanskritçe çalışmasında devrim yaratacak.” diyor.

BBC News. 15 Aralık 2022.