DNA Analizine Göre Dünyada Hiç Yabani At Yok

Yeni bir araştırmaya göre, bir zamanlar dünyada kalan tek yabani at oldukları düşünülen Przewalski yaban atlarının evcil ataları olduğu ortaya çıktı.

En basit anlatımla, dünyada artık hiç yabani at yok, ya da en azından yapılan yeni araştırma bunu gösteriyor.

Bilim insanları, evcil atların Avrasya bozkırlarında oluştuğunu düşünüyor, faka eski ataları hâlâ gizemini koruyor. C: National Geographic

Araştırma, dünyada tek kalan yabani at grubu olduğu düşünülen Przewalski atı denilen bir tür atın soy ağacını analiz etti.

Araştırmacılar, atların DNA’larını test edip eski atların kemikleriyle karşılaştırdığında, Przewalski atlarının daha önceden inanıldığı gibi yabani olmadığını ve evcil ataları olduğunu ortaya çıkardı. Yani evcilleştirilmiş atlardan gelmişler ve daha sonra vahşi doğaya dönmüşlerdi.

Bu at türü (Ya da alt tür. Hangi araştırmacıya sorduğunuza göre değişir), gerçekten son kalan yabani at türleri olduğu düşünüldükleri için uzun zamandır birçok koruma çabasının odak noktası olmuştu.

(700.000 Yıllık At, Genom Dizilemesi Yapılan Eski Canlı Oldu)

Başlıca bilimsel kuruluşlar, az sayıdaki Przewalski atlarını Çin doğa rezervlerine yeniden sunmak için emek harcadılar.

Bilim insanları daha önce Przewalski atlarının Avrasya bozkırlarına özgü olan yabani bir tür olduğuna inanıyorlardı. Resmi olarak 1969’da “vahşi doğada tükenmiş” ilan edildiler ve bugün hala yaklaşık 2.000 tane var.

Fakat bu atların, yaklaşık 5.000 yıl önce Kuzey Kazakistan’da bulunan ve Botai atları olarak bilinen, en eski evcil at gruplarından birinin soyundan geldikleri ortaya çıktı. Bu sonuç, araştırma ekibi için oldukça şaşırtıcıydı. Arkeologlar, Botai atlarının modern evcil atların eski ataları olduğunu ispatlamayı umuyorlardı.

Botai köyü kazılarını yürüten arkeolog Sandra Olsen, “1993 yılında Botai alanını kazmaya başladıktan kısa bir süre sonra en erken evcil atları bulduğumuzdan emindim.” diyor.

(Özel Yürüyüşlü Atların Dünyaya Yayılımı Vikinglerle Başladı)

“Bunu ispatlamak için çalışmaya başladık, ancak DNA sonuçlarına göre, Botai atları, günümüzün evcil atlarını ortaya çıkarmadı; Przewalski atlarını ortaya çıkardı!”

Bu sonuca ulaşmak için araştırmacılar, 20 Botai atında ve 22 eski Avrasya atında bulunan DNA genomunu dizilediler. Daha sonra diğer eski ve modern atlardan gelen genomlarla karşılaştırdılar.

Yayımlanan sonuçlara göre bu en eski evcil atlar, günümüzdeki Przewalski yabani atlarını doğurmuştu.

Evcilden yabana

Peki o zaman günümüzdeki evcil atların ataları kimdi? Araştırmacılar hala bu soruyu araştırıyor.

Botai köylerinde ürün yetiştirilmeden önce, bölgede göçebe avcı toplayıcılar yaşıyordu. Araştırmacılar, yaklaşık 5.500 yıl önce bu insanların atları evcilleştirmeye ve bunları yiyecek ve/veya ulaşım için kullanmaya başladığına inanıyorlar.

Kazakistan’ın bu bölümünde yürütülen önceki arkeolojik araştırmalar, atlara binmek için kullanılmış olabilecek eserler ve ağıl olabileceği düşünülen kalıntıları ortaya çıkardı.

(Günümüz Atları, Arap ve Türkmen Atı Soylarından Geliyor)

Yeni araştırmaya göre, Przewalski atları bir noktada erken evcil sürülerden kaçıp kurtulmuştu.

Evcil atlar, erken insanlar için tahmin edilmesi güç imkanlar sağladı; ürün yetiştirilmesine yardım ettiler, daha hızlı ulaşım sağladılar ve yiyecek olarak hizmet ettiler.

Önceki araştırmalar atların, Ukrayna, Rusya ve Kazakistan’da evcilleştirildiklerini belirledi.

National Geographic. 23 Şubat 2018.

Makale: Charleen Gaunitz, Antoine Fages, Kristian Hanghøj, Anders Albrechtsen etc. 2018. Ancient genomes revisit the ancestry of domestic and Przewalski’s horses. Science.