Dinozor Yumurtası İlk Kez Doğrudan Tarihlendirildi

Lazer yöntemi, fosillerin yaşını belirlemeye yardımcı olabilir; ancak doğruluğunun teyit edilmesi için daha fazla araştırma gerekiyor.

Çin’deki bilim insanları, ilk kez bir fosilleşmiş dinozor yumurtasının yaşını doğrudan hesapladı. Frontiers in Earth Science dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, Çin’in Shiyan kentindeki bir yuvalama alanında bulunan 28 yumurtalık bir kümede yer alan bu yumurta yaklaşık 85,9 milyon yıl öncesine tarihleniyor.

Fosilleşmiş yumurtaların yaşı genellikle, yumurtaların içinde bulunduğu volkanik kül ya da kaya tabakalarının dolaylı olarak tarihlendirilmesiyle belirlenir. Ancak bu dolaylı yöntemler her zaman doğru sonuç vermeyebilir; çünkü bu tabakalar, yumurtalarla tam olarak aynı zamanda oluşmamış olabilir.

Araştırmacılar bu kez yaş tayinini doğrudan yapmak için, fosilleşme sırasında yüzeyde biriken mineralleri buharlaştırmak amacıyla yumurta kabuğu parçalarına lazer tuttular. Ortaya çıkan buhar, kurşun ve uranyum atomları içeriyordu. Uranyum doğal olarak kurşuna bozunur. Bu bozunma sabit bir hızda gerçekleştiği için, jeolojik materyalde (örneğin dinozor yumurtaları) hapsolmuş bozunan uranyum izotopları ve kararlı kurşun atomlarının oranı incelenerek fosilin yaşı belirlenebilir.

(İlgili: Çin’de Şimdiye Kadar Bilinen En Küçük Dinozor Yumurtası Bulundu)

“Bildiklerimiz kadarıyla, Çin’de ve muhtemelen dünyada ilk kez dinozor yumurta kabukları için in situ izotop yaşları rapor edildi” diyor çalışmanın ortak yazarı, Çin Bilimler Akademisi’nden jeolog Xing Cheng. Bu yöntem daha önce fosilleşmiş kemiklerin, dişlerin yanı sıra kaya ve minerallerin yaşını belirlemek için kullanılmıştı.

Delhi Üniversitesi’nden paleontolog Guntupalli Prasad, doğrudan tarihleme yönteminin paleontoloji için çok büyük etkileri olacağını söylüyor: “Bu yöntem, birçok fosilin yaşıyla ilgili belirsizlikleri ortadan kaldıracak.”

Ancak Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden paleontolog Susannah Maidment, çalışmanın yumurtanın gömülmesiyle fosilleşmesi arasındaki süreçleri dikkate almadığını belirtiyor. Bu süreçlerden biri olan diyajenez, incelenen malzemenin orijinal bileşimini değiştirebilir. “Fosilleri doğrudan tarihlendirmeye yönelik her girişim, mineraloji üzerinde diyajenez süreçlerinin değişiklik yaratmadığını göstermek zorundadır; aksi hâlde yaş tahmini yanlış olur” diyor.

Araştırmacılar, bölgede yumurtaları bozacak ölçüde volkanik etkinlik bulunmadığını ve örneklenen kabukların iyi korunduğunu, kabuk deformasyonu olmadığını belirtiyor; bu da yumurtalar bırakıldıktan sonra çok az değişim olduğunu düşündürüyor. Yine de sonuçlarını doğrulamak için ileri çalışmalar planladıklarını ekliyorlar.

Fosil Yumurta Keşifleri

20. yüzyılın sonlarından bu yana, söz konusu yuvalama alanının da bulunduğu Qinling bölgesinde çok sayıda fosilleşmiş dinozor yumurtası keşfedildi. Bu yumurtalar kazılarla çıkarıldı ve bugün dünyanın birçok müzesinde sergileniyor; araştırmacıların ve halkın büyük ilgisini çekiyor, diyor çalışmanın diğer yazarı, Hubei Jeobilimleri Enstitüsü’nden paleontolog Bi Zhao. Ancak şimdiye kadar bu fosillerin kesin yaşı net değildi.

Paleontologlar bu yumurtaları hangi dinozor türünün bıraktığını henüz bilmiyor. Tahmini 85,9 milyon yıllık yaş, bu yumurtaların Geç Kretase Dönemi’nin ortalarında (yaklaşık 100 ila 65 milyon yıl önce) bırakıldığını gösteriyor. Araştırmacılara göre bu dönem, Dünya’nın ciddi bir küresel soğuma sürecine girdiği bir zamana denk geliyor.

Nature News. 11 Eylül 2025.

Makale: Chen, Q., Cheng, X., Wang, J., Zhao, B., Zhang, S., Ning, Y., … & Cheng, H. (2025). Geological age of the Yunyang dinosaur eggs revealed by in-situ carbonate U-Pb dating and its scientific implications. Frontiers in Earth Science, 13, 1638838.