Denisovalı DNA’sı Taşımayan Nadir Bir Eski Topluluk Bulundu

Japonya’nın avcı-toplayıcı Jōmon halkı, Afrika dışındaki topluluklar arasında istisnai biçimde neredeyse hiç Denisovalı DNA’sı taşımıyor.

Pleistosen dönemde yaşayan insanlar, Neandertaller ve Denisovalılarla yakın ilişki kurmakta hiç de çekingen değildi; bu yüzden bugün çoğumuz bu soyu tükenmiş türlerden DNA taşıyoruz. Ancak Japonya’daki bir tarihöncesi topluluk, tüm bu türler arası “kaynaşmayı” kaçırmış gibi görünüyor ve tuhaf biçimde Denisovalı ataları düşük olan bir topluluk olarak kaldılar.

Tüm modern Afrika dışı popülasyonlarda eşit olarak dağılmış olan Neandertal DNA’sının aksine, Denisovalıların soyu biraz düzensiz. Okyanusyalılar ve Güneydoğu Asya adalarındakiler, genomlarının yaklaşık yüzde 4’ünü bu eski soydan miras alırken, diğer Avrasya ve Yerli Amerika toplulukları yaklaşık yüzde 0,2 Denisovalı DNA’sına sahip.

Bu, Homo sapiens ve Denisovalılar arasındaki melezleşmenin farklı coğrafi bölgelerde birden fazla kez gerçekleşmiş olabileceğini ve bunun da karmaşık bir gen aktarımı dağılımına yol açmış olabileceğini düşündürüyor.

(İlgili: Denisovalı DNA’sı Sıtmaya Dirençli Hale Getiriyor Olabilir)

Bu süreci daha iyi anlamak için, yeni çalışmanın yazarları erken modern insanlara ait 115 genomda Denisovalı DNA’sı aradı ve bunları 279 günümüz bireyinin verileriyle karşılaştırdı. Şaşırtıcı biçimde, yaklaşık 16.000 ila 3.000 yıl önce arasında Japonya’da yaşamış Jōmon adı verilen avcı-toplayıcı grubun, diğer tüm Doğu Asyalılardan daha az Denisovalı atası taşıdığı ortaya çıktı.

Bu bulgu, Denisovalıların Doğu Asya genelinde yaygın olduğuna işaret eden bir dizi yakın tarihli keşif düşünüldüğünde daha da ilginç. Yine de Jōmon’da Denisovalı DNA’sının iz miktarda bulunduğu görülüyor; ancak olağandışı derecede düşük karışım düzeyleri, onların Denisovalılarla çiftleşmemiş bir popülasyondan gelmiş olabileceklerini düşündürüyor.

Bu grubun genetik olarak nasıl izole kalabildiği belirsiz; araştırmacılar iki olası senaryo öneriyor. İlkine göre Jōmon, Denisovalılarla hiç temas etmemiş bir gruptan türedi ve daha sonra bu arkaik genleri taşıyan diğer modern insanlarla sınırlı düzeyde çiftleşerek çok az miktarda Denisovalı DNA’sı edindi. İkinci senaryoya göreyse Jōmon ataları, modern insan genomuna yalnızca çok az Denisovalı DNA’sının girdiği ilk çiftleşme dalgasının parçasıydı; ancak daha yüksek gen akışı üreten daha sonraki temas dalgalarına dahil olmadılar.

Bu açıklamalardan hangisinin gerçeğe daha yakın olduğunu söylemek mümkün olmasa da, çalışma yazarları sonuçlarının “Doğu Asya’da Denisovalı atası sınırlı, hatta hiç olmayan derin bir modern insan soyunun varlığını desteklediğini; en az bir erken Doğu Asya soyunun Denisovalılarla temasta olmadığını ya da çok sınırlı temasta bulunduğunu” gösterdiğini vurguluyor.

Bu da, Denisovalıların Avrasya’daki yayılımına dair hızla netleşen tabloya katkı sağlıyor; zira “Denisovalıların Japonya bölgesinde seyrek dağılım gösterdiğini” ima ediyor.

IFL Science. 22 Ekim 2025.

Makale: Yang, J., Iasi, L. N., Fu, Q., Cooke, N. P., Kelso, J., Peyrégne, S., & Peter, B. M. (2025). An early East Asian lineage with unexpectedly low Denisovan ancestry. Current Biology, 35(20), 4898-4908.