Demre’de Noel Baba’ya İlham Veren Azizin Mezarı Bulundu

Antalya’daki Aziz Nikolaos Anıt Müzesi’nde, Noel Baba’ya esin kaynağı olan Aziz Nikolaos’un tam mezar yeri bulundu.

Arkeologlar, Noel Baba’ya ilham veren aziz Aziz Nikolaos’un 4. yüzyıldan kalma bir kiliseye gömüldüğü yeri tam olarak ortaya çıkardılar.

Resmi olarak St. Nicholas olarak bilinen, ancak Noel Baba, Aziz Nick ve Kris Kringle gibi modern takma adları dünya çapında çocuklar tarafından bilinen Noel Baba’nın orijinal mezar yeri ortaya çıkarıldı.

Araştırmacılar, azizin cesedinin Türkiye’nin Antalya ilindeki MS 4. yüzyıl kilisesine gömüldüğünü zaten biliyor olsa da, kutsal adamın kalıntıları öldükten yaklaşık 700 yıl sonra çalındı, bu nedenle ilk defnedildiği yer bir sır olarak kaldı.

(İlgili: Antalya’da Gerçekten Noel Baba’nın Kemikleri Bulunabilir mi?)

Şimdi ise, kilise binasının Kudüs’teki Kutsal Kabir Kilisesi’ne benzerliği ve İsa’yı tasvir eden bir fresk de dahil olmak üzere, bu kilisede yapılan yeni bir kazı sırasında toplanan ipuçları, Aziz Nikolaos’un cesedinin tam olarak nerede gömüldüğünü gösteriyor.

Antalya’nın Demre ilçesi, Hristiyan azizin MS 4. yüzyılda piskopos olarak hizmet verdiği eski bir kilisenin üzerine MS 520’de inşa edilen Aziz Nikolaos Kilisesi’ni barındırıyor. Daha sonra Myra olarak bilinen küçük ilçe, Aziz Nikolaos’un MS 343’te orada ölüp gömülmesinin ardından popüler bir Hıristiyan hac yeri oldu.

Britannica’ya göre, Nikolaos’ın hayatı hakkında çok az şey biliniyor, ancak efsaneler oldukça bol. Üç kızı fuhuştan kurtardığı, şeytanın ele geçirdiği bir ağacı kestiği, üç çocuğu dirilttiği ve MS 325 yılında Birinci İznik Konsili’nde yumruk yumruğa kavga ettiği söyleniyor. Ve elbette, Nikolaos’ın miras kalan servetini anonim olarak fakirlere verdiği ve sonunda Noel Baba efsanesine yol açtığı söyleniyor.

Geç Orta Çağ uzmanı Charles W. Jones tarafından Latince’den tercüme edilen çağdaş bir el yazmasına göre, “Ne yazık ki, MS 1087’de Bari’nin [İtalya] bazı bilge ve ünlü adamları… İsa’nın en kutsanmış papazı Nikolaos’ın cesedini Myra kentinden nasıl alabileceklerini tartıştılar.”

Planları kilisenin zeminini kırmak ve kutsal cesedi taşımaktı. Grup, Aziz Nikolaos’ın iskelet kalıntılarının çoğunu alarak ve Myra’da sadece birkaç kemik ve kırık bir lahit bırakarak görevlerinde başarılı oldu.

Buna rağmen, Demre’deki St. Nikolaos kilisesinin kendisi, 20. yüzyılın sonunda başlayan arkeolojik kazılarla bin yıldan fazla bir süredir varlığını sürdürüyor. Bu çalışma sayesinde araştırmacılar, kum ve siltle kaplı en eski kilisenin temellerini keşfettiler.

Geçen hafta Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Başkanı Osman Eravşar, Aziz Nikolaos’un mezarının yerini bir İsa freskinin dibinde bulduklarını duyurdu. Eravşar, mevcut kazıların, Aziz Nikolaos’un orijinal kilisede ayaklarının bastığı zemini ortaya çıkardığını kaydetti. “Bu son derece önemli bir keşif, o döneme ait ilk buluntu.”

Eravşar’a göre Aziz Nikolaos’un orijinal mezar yeri de bulundu. Bari birliği 11. yüzyılda azizin kemiklerini çıkardığında, orijinal konumlarını gizlemek için bazı lahitleri de kenara itti. Eravşar, “Onun sandukası özel bir yere yerleştirilmiş olmalıdır ki bu kısım kubbe ile örtülü üç apsisli kısımdır. Orada İsa’nın sol elinde İncil tuttuğu ve sağ eliyle kutsama işareti yaptığı sahneyi gösteren fresk bulduk.” diyor.

Yunanca “zarafetle” kelimesini içeren bir mermer yer karosu, azizin mezarını tam olarak gösteriyor olabilir. Kilisenin şekli bu hipotezi destekliyor. Nasıl Kutsal Kabir Kilisesi’nin tepesinde bitmemiş bir kubbe varsa, Myra’daki Aziz Nikolaos Kilisesi de aynı şeye sahip.

1860’larda Rusya İmparatoru II. Aleksandr tarafından restore edildiğinde kubbe hiçbir zaman tamamlanamadı. Bu tamamlanmamış kubbe, Aziz Nikolaos’u İsa’nın çarmıha gerilmesi ve göğe yükselişi hikayesiyle ilişkilendirmeye yönelik amaçlı bir girişim olabilir.

Kuzey Dakota Üniversitesi’nde kazıda yer almayan erken Hıristiyan mimarisinde uzman bir arkeolog olan William Caraher, “Kiliselerin birbiri üzerine inşa edilmesi alışılmadık bir durum değil.Aslında bir sitede daha eski bir kilisenin bulunması, Erken Hıristiyanlık ve Bizans dönemlerinden beri kilise inşa etmek için bir neden olmuştur.” diyor.

Ancak Caraher, Yunan harflerini barındıran mermer yer karosunun, üzerine kazınmış ortak kelime “charis” (zarafet) nedeniyle muhtemelen antik çağda yeniden kullanıldığını, başka bir bağlamdan koparılmış olabileceğini düşünüyor.

Caraher, Aziz Nikolaos’un tüm Akdeniz’de kendisine adanmış kiliseler ve şapeller ile Ortodoks ve Katolik geleneklerinde önemli olduğunu söylüyor.

Aziz Nikolaos (Noel Baba) kimdir?

Milattan sonra 3. yüzyılın ikinci yarısında Patara’da doğup Myra’da (Demre) piskoposluk yapmış olan Aziz Nikolaos’ın dini kişiliği öldükten sonra aziz mertebesine ulaşmasını sağladı ve başta eski Rusya Çarlığı olmak üzere Avrupa’nın birçok ülkesinin en popüler azizi oldu.

Almanya’nın Freiburg, İtalya’nın Bari ve Napoli kentleri ile tüm Sicilya adasında özel saygı duyulan Aziz Nikolaos, Hollanda ve İngiliz dillerinde Santa Klaus olarak tanındı, bunlar sayesinde ABD’de New York’u koruyan azizlerden biri sayıldı.

Avrupa’nın kuzey ülkelerinde çocukların koruyucusu ve sevindiricisi Noel Baba geleneği Aziz Nikolaos inancıyla bütünleştirilerek yarı dini ve çok popüler efsanevi bir tip yaratılmasına sebep oldu.

Aziz Nikolaos Kilisesi, Bizans sanat tarihinin önemli bir anıtı mimari üslubu ve süslemesiyle Orta Bizans Dönemi’nin en seçkin örneklerinden biri.

Live Science. 19 Ekim 2022.