Değişen İklim, Mezolitik Avcıların Taş Aletlerine Yansımış

Avrupa’daki avcı toplayıcıların Mezolitik dönemde yeni ok uçları geliştirmesi, hızla değişen bir iklimle bağlantılı olabilir.

Avrupalı avcı toplayıcılar Mezolitik dönem boyunca (yaklaşık 11.000 ila 6.000 önce) yüzyıl başına 1.5-2°C oranında oluşan ısınmanın bir sonucu olarak deniz seviyesinde yükselme, artan kuraklık, bitki ve hayvan göçleri, büyük yangınlar gibi bugün karşı karşıya olduklarımıza çok benzer bir takım ciddi çevresel değişimlerle karşılaşmıştı.

Crombé araştırmasında, Mezolitik avcı toplayıcılar tarafından tasarım ve kullanımlarının, iklim ve çevresel değişimlerle bağlantılı olarak gösterdiği gelişimi görmek için avcılıkta kullanılan küçük ok uçları olan mikrolitleri inceledi.

(İklim Değişiklikleri Tarihöncesi Asya’da Tarımsal Buluşları Tetikledi)

İddiasını son yirmi yıllık arkeolojik araştırmalara dayandıran Crombé, güney Kuzey Denizi havzası boyunca konumlanan Mezolitik alanlara özgü 228 radyokarbon tarihleme ve bu alanlarda bulunmuş farklı tür ve şekillerdeki mikrolitler arasındaki potansiyel korelasyonları ortaya koymak için Bayes modelleme yöntemini kullandı.

Ortaya konulan bu yeni model mikrolit şekillerindeki varyasyonların daha önce sanıldığından çok daha karmaşık olduğunu gösterdi. Crombé araştırmasında taş mikrolitlerdeki farklı şekillerin Kuzey Denizi havzası boyunca yaşayan farklı gruplar arasında bir farklılaşma aracı olarak kullanıldığını öne sürüyor.

Daha önce yapılan bir çalışma, bölgede coğrafi olarak ayrık iki farklı kültür olduğunu ortaya çıkarmıştı. Yükselen deniz seviyesinin Kuzey Denizi havzasının eski sakinlerini yeni yerlere göçmeye zorlamasıyla kaynaklara ulaşmada artan rekabet ve buna bağlı oluşan gerilim, bir gruba mensubiyeti belirtmek için sembol kullanımı gibi bölgeciliğe dair davranışları da ortaya çıkarmıştı.

Mikrolit şeklindeki gelişmeler kısa (1 veya 2 yüzyıllık) ancak ani oluşan ve hatta kendileri de artan çevresel ve demografik değişime bağlanan iklimsel olaylarla ilişkilendiriliyor. Üçgen şekilli mikrolitlerin Erken Mezolitik’te erozyon ve büyük yangınlarla ilişkili olarak yaşanmış ani bir soğuma olayının ardından geliştiği; 1000 yıl sonrasında yaşanmış benzer bir iklim olayının küçük bıçakların ve sertçe rötuşlanmış mikrolitlerin ortaya çıkmasına, yine 1000 yıl sonrasında gerçekleşmiş bir soğuma olayının ise dörtkenarlı ok uçlarının eski mikrolitlerin yerini almasına rastladığı belirtiliyor.

(Sahra Çölünde, Her 20.000 Yılda Bir İklim Değişiyor)

Konu hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekiyor ancak Crombé, bu iklimsel ve çevresel değişimlerin Mezolitik davranışın diğer yönlerini de etkileyip etkilemediğini belirlemek için holistik bir yaklaşım benimsenmesinin faydalı olacağını söylüyor.

Crombé, “Kuzey Denizi’nin güneyi boyunca yaşamış avcı toplayıcılar 11.500 yıl önce yaşanmış hızlı ısınma karşısında deniz seviyelerinde hızla yükselme, artan kuraklık ve yangınlar, insan, bitki ve hayvan göçleri gibi bugün karşı karşıya olduklarımıza benzer çevresel değişimlerle yüz yüze gelmişti.  Bu araştırma söz konusu avcı toplayıcıların bu değişimlerle nasıl başa çıktığını gösteriyor.” diyor.

Phys. 17 Temmuz 2019.

Makale: Crombé, P. (2019). Mesolithic projectile variability along the southern North Sea basin (NW Europe): Hunter-gatherer responses to repeated climate change at the beginning of the Holocene. PloS one, 14(7), e0219094.