Darının Mezopotamya’ya Gelişi 1.000 Yıl Geriye Çekildi

Araştırmacılar, insanlığın en eski tarım uygulamalarına dair anlayışımıza meydan okuyarak, Irak’ta akdarının (Panicum miliaceum) en eski kesin kanıtlarını ortaya çıkardılar.

Arkeolog ve Ulusal Bilim Vakfı doktora sonrası araştırmacısı olan Elise Laugier, “Genel olarak, bu erken dönemde eski Irak’taki darı varlığı, bölgede kabul edilen tarımsal gelişme anlatısına meydan okuyor. Aynı zamanda eski toplumların kendilerini nasıl geçindirdiklerine dair modellerimize de meydan okuyor.” diyor.

Laugier, akdarının ilk kez Doğu Asya’da evcilleştirilen “inanılmaz derecede sağlam, hızlı büyüyen ve çok yönlü bir yaz mahsulü” olduğunu da sözlerine ekliyor.

Araştırmacılar, Irak’ta MÖ 2. binyılın ortalarında (yaklaşık MÖ 1500–1100) Khani Masi’deki mikroskobik bitki kalıntılarını (fitolitler) analiz ettiler.

(İlgili: Irak’ta Çok Nadir Asur Kabartmaları Bulundu)

Laugier, “Bu Doğu Asya mahsulünün Irak’taki varlığı, bu süre zarfında Avrasya’nın birbirine bağlı doğasını vurgulayarak, erken gıda küreselleşmesi hakkındaki bilgimize katkıda bulunuyor.” diyor.

“Darı keşfimiz ve dolayısıyla yazlık ekim uygulamalarının kanıtları da bizi Mezopotamya’nın ilk şehirlerini, eyaletlerini ve imparatorluklarını besleyen ve sürdüren tarım sistemlerinin kapasitesini ve dayanıklılığını yeniden düşünmeye zorluyor.”

Eski Mezopotamya’da akdarının keşfi, çevresel ve tarihi nedenlerle şaşırtıcı olarak kabul ediliyor. Şimdiye kadar araştırmacılar, Irak’ta darının MÖ birinci binyılın sonlarında emperyal sulama sistemlerinin inşasına kadar yetiştirilmediğini düşünüyorlardı.

Darı genellikle büyümek için yaz yağışlarına ihtiyaç duyar, ancak Güneybatı Asya’da yağışlı-kış ve kuru-yaz iklimi vardır ve tarımsal üretim neredeyse tamamen buğday ve arpa gibi kış aylarında yetiştirilen ürünlere dayanır.

Tarımsal üretimin Mezopotamya şehirlerini, devletlerini ve imparatorluklarını desteklemek ve tedarik etmek için temel olduğu düşünülüyor. Araştırmacıların, mahsullerin ve gıdaların aslında yaz aylarında yetiştirildiğine dair yeni kanıtları, önceki çalışmaların, yarı kurak ekosistemlerdeki eski tarımsal gıda sistemi toplumlarının kapasitelerini ve direncini büyük ölçüde yeterince önemsemediği anlamına geliyor.

Yeni çalışma aynı zamanda, geçmişte tarımsal inovasyonun yerel bir girişim olduğunu ve imparatorluk tarımsal yoğunlaşma rejimlerinde kullanılmadan çok önce yerel çeşitlendirme stratejilerinin bir parçası olarak benimsendiğini gösteren artan arkeolojik araştırmaların bir parçası. Bulgular, tarımsal yeniliklerin günümüzde nasıl ilerleyeceği üzerinde etkisi olabilecek yeni bilgiler sağlıyor.

Laugier, “Darı, bugün yarı kurak Güneybatı Asya veya ABD’de yaygın veya tercih edilen bir gıda olmamasına rağmen, Asya ve Afrika’nın diğer bölgelerinde hala yaygındır. Darı doyurucu, hızlı büyüyen, az su gerektiren ve besleyici glütensiz bir tahıldır ve yarı kurak gıda sistemlerimizin esneklik kapasitelerini artırmak için çok fazla potansiyel barındırabilir. Günümüzün tarımsal yenilikçileri, tıpkı insanların eski Mezopotamya’da yaptığı gibi, daha çeşitli ve dayanıklı gıda sistemlerine yatırım yapmayı düşünmeli.” diyor.

Bu konuyla ilgili araştırmasına Dartmouth Koleji’nde başlayan Laugier, araştırma ekibinin antik Irak araştırmalarında fitolit analizini daha yaygın hale getirmeyi umduğunu, çünkü bunun bölgedeki tarım tarihi ve uygulamasıyla ilgili varsayımlara meydan okuyabileceğini söylüyor.

Rutgers University. 11 Ocak 2022.

Makale: Laugier, E.J., Casana, J. & Cabanes, D. (2022). Phytolith evidence for the pastoral origins of multi-cropping in Mesopotamia (ancient Iraq). Sci Rep 12, 60.