Danimarka’da Bir Bıçak Üzerinde En Eski Runik Yazı Bulundu

Arkeolog tarafından Funen adasındaki mezarda bulunan 2.000 yıllık bıçağın üzerinde, ‘küçük kılıç’ anlamına gelen “hirila” yazıyor.

Arkeologlar, Danimarka’da şimdiye kadar bulunan en eski rünler olduğuna inanılan yaklaşık 2.000 yıllık bir bıçağın üzerindeki gravürü keşfetti.

Danimarka’nın en eski yazı dilinin alfabesi olan runik yazıt, Funen adasındaki Odense kenti yakınlarındaki bir urne’nin altındaki mezarda bulunan 8 cm’lik demir bıçağa kazınmıştı. Her biri yaklaşık 0,5 cm uzunluğunda olan beş karakter ve ardından üç oyuk, Eski İskandinav dilinde “küçük kılıç” anlamına gelen hirila kelimesini temsil ediyor.

Yakınlarda 1865’te bulunan yazılı bir kemik tarakla birlikte bu bıçak, Danimarka’da şimdiye kadar bulunan en eski rünler olma özelliğini taşıyor.

(İlgili: Runik Yazıt, Güçlü Bir Viking Kraliçesini Ortaya Çıkardı)

Keşfi gerçekleştiren şehrin müze küratörü ve arkeolog Jakob Bonde, yazıların görünmemesi nedeniyle ilk başta bunun sıradan bir bıçak olduğunu düşündüğünü ancak konservatörler tarafından temizlendikten sonra üzerinde bir kelime olduğunun anlaşıldığını söylüyor.

“Bu, geçmişten, çok uzaktan bir not almak gibi. Bu bizim için olağanüstü bir keşif ve en eski İskandinav dilinin gelişimi hakkında bir şeyler söylüyor. Kişisel olarak benim için bu keşfi yapmış olmak harika bir şey.”

Yazıtın, muhtemelen toplumda yüksek statüye sahip biri olması dışında hakkında hiçbir şey bilinmeyen sahibinden ziyade, bıçağa atıfta bulunduğuna inanılıyor.

Bonde, bu tür insanların Romalılardan oldukça etkilendiğini söylüyor.

“Bu dönem, Danimarka’da Romalılarla çok fazla bağın olduğu ve toplumda üst sıralarda yer alan kişilerin bir şeyler ithal ederek ve kendilerini Romalı gibi göstererek deyim yerindeyse Romalı görünmeye çalıştıkları bir dönemdi.”

2 Şubat’tan itibaren Møntergaarden’deki Odense Müzesi’nde ziyarete açılacak olan bıçak, bölgede bulunan diğer eserlerle birlikte sergilenecek.

Söz konusu bıçağın, aralarında Kral Harald Bluetooth tarafından yaklaşık 965 yılında ebeveynlerinin anısına dikilen taşın da yer aldığı Jutland’daki Jelling taşlarından 800 yıl daha eski olduğuna inanılıyor. Genellikle Danimarka’nın doğum belgesi olarak anılan taşın üzerindeki yazı, Harald’ın başarılarını anlatıyor ve İskandinavya’nın en eski İsa imgesini içeriyor.

Danimarka Ulusal Müzesi’nden runolog Lisbeth Imer, keşfin Danimarka tarihi hakkında daha fazla bilgi edinmeye yardımcı olabileceğini söylüyor.

Imer, “Bu bıçaktakiler kadar eski rünleri bulmak bizim için inanılmaz derecede nadir bir durum ve bu bize, Danimarka’nın en eski yazı dili ve dolayısıyla Demir çağında gerçekte konuşulan dil hakkında daha fazla bilgi edinmemiz için eşsiz bir fırsat sunuyor.” diyor.

“Tarihin bu döneminde okuma-yazma yeterliliği pek yaygın değildi, yani okuma-yazma bilmek hem özel statü hem de güçle bağlantılıydı.”

“Runik tarihin ilk günlerinde yazı yazabilenler küçük bir entelektüel elit tabakasını oluşturuyordu ve bu tür insanların ilk izleri Funen’de görülüyor.”

The Guardian. 22 Ocak 2024.