Córdoba’da Roma Kurşunundan Yapılmış Üç Külçe Keşfedildi

MS 1. yüzyıl ait üç kurşun külçenin analizi, Roma’nın Baetica bölgesinin başkenti olan Córdoba’nın kurşun eritme merkezi olduğunu gösteriyor.

Los Escoriales de Doña Rama (Belmez) bölgesinde bulunan ve Roma dönemine ait üç külçe, kuzey Córdoba’da kurşun üretimi ve ihracatının önemini gösteriyor. Yaklaşık 45 santimetre uzunluğunda ve 24 ila 32 kilo ağırlığında olan külçeler, Toblerone çikolata barına benzeyen üçgen şeklinde yapılmış.

Külçelerden sadece üç tane var ve biri ikiye bölünmüş durumda. Ancak daha önce hiç incelenmemiş olan ve Los Escoriales de Doña Rama (Belmez, Córdoba) yatağından alınan bu üç kurşun külçenin incelenmesi, Antik Córdoba’nın, kaşık, karo, boru vb. gibi çok sayıda gündelik aletin üretiminde kullanılan bir metal olan kurşunun eritilmesinde Batı antik dünyasının ana merkezi olduğunu belirtmek için yeterli bilgi sağlıyor.

Antik Córdoba; Guadiato Vadisi, Los Pedroches ve Jaen, Ciudad Real ve Badajoz’un bazı bölgelerini kapsayan, toprakları bugün eyaletin kuzeyini kaplayan Roma İmparatorluğu’nun Baetica bölgesinin başkentiydi.

(İlgili: Umman’da 4.300 Yıllık Bakır Külçeler Keşfedildi)

MS 1. yüzyıldan kalma külçeler, 20. yüzyılda Mağrip-Avrupa doğalgaz boru hattında yapılan çalışmalar sırasında ortaya çıkarıldı ve Belmez Müzesi’nde ve özel evlerde saklandı. Bunlardan ikisi, kökenlerinin bir kısmını açığa çıkarmayı ve Roma döneminde merkezi Sierra Morena bölgesinde madenciliğin öneminin büyüklüğünü doğrulamayı mümkün kılan tanımlayıcı bir işaret taşıyor.

İki harften oluşan bu işaret (“SS”) aslen zincifre üretimiyle ünlü bir bölge olan La Bienvenida’dan (Almodóvar del Campo, Ciudad Real), ancak merkezi Córdoba’da olması gereken bir madencilik şirketi olan Societas Sisaponensis’e atıfta bulunuyor.

Külçelerin depolama kapasitelerini optimize eden üçgen şekline ek olarak bu harfleri taşıması, parçaların üreticisini belirten işaretle birlikte ihraç edilmesi gerektiği ve bunların daha sonra diğer ürünlerle birlikte gemilere yüklenmesi gerektiği anlamına geliyordu.

Dolayısıyla kuzey Córdoba’daki madencilik faaliyeti, zaten bilinen bir şey olan kurşun ve gümüş üretimiyle sınırlı değildi ve aynı zamanda ihracatı da içeriyordu. Bu da bölgeyi Akdeniz ticaretine yönelik ana metal üreticileri arasına yerleştiriyordu.

Külçelerin kimyasal bileşiminin ve kararlı izotoplarının analizi, araştırma ekibinin bunların gümüşten arındırıldığını ve bunların yapıldığı cevherin, külçelerin bulunduğu Doña Rama bölgesini de içeren büyük bir madencilik alanı olan Fuente Obejuna-Azuaga bölgesinden geldiğini doğrulamasını sağladı. Başka bir deyişle, üç parçanın keşfedildikleri yerle bağlantılı ortak bir kökeni vardı.

Külçelerin üretildikleri bölgede bulunması istisnai bir durum ve bunun nedeni bilinmiyor. Bu türdeki külçelerin çoğu Akdeniz’in dibinde, gemi batığı alanlarında bulundu ve araştırma ekibinin orada bulunan külçelerin kompozisyonunu incelemek ve bir kataloğunu oluşturmak için yıllarını harcayan uzmanlarla çalışmaya başlamasından bu yana en fazla bilginin elde edildiği yer tam da denizin dibinde.

Analize göre, uzmanlar tarafından incelenen külçelerin yarıdan fazlasının Fuente Obejuna-Azuaga bölgesinden olması, Córdoba’nın kurşun külçe üreticisi ve ihracatçısı olarak önemini kanıtlıyor.

Antonio Monterroso Checa, “Bu bilgi, antik çağda Córdoba’nın bu kuzey bölgelerinin Akdeniz’de büyük ticari ve ekonomik öneme sahip büyük metalurji ağlarına sahip olduğunu gösteriyor. Bu da, bu üretim düzeyine ulaşmak için gerekli sanayileşme, beceri ve bilgi düzeyini ortaya koyuyor.” diyor.

Aslına bakılırsa, üzerinde çalışılması gereken çok şey olmasına rağmen Doña Rama sahası, dökümhanesi, işleme alanı ve muhtemelen bir kalesiyle tamamlanmış bir maden kasabası gibi görünüyor. Ancak Monterroso Checa’nın belirttiği gibi, “tüm bunların araştırılması gerekiyor.”

University of Córdoba. 7 Mayıs 2024.

Makale: Monterroso-Checa A, Domergue C, Rico C, et al. 2024. La societas Sisaponensis, los lingotes de Doña Rama-Belmez y la explotación minera de los montes de Corduba. Journal of Roman Archaeology: 1-40.