Çitalar Şimdiki Yuvaları Afrika’ya Kuzey Amerika’dan Göç Etti

Çitalar bugün Afrika’nın ormanlarında yaşıyor olsa da, bundan 100.000 yıl önceye kadar Kuzey Amerika’da yaşıyordu. Genome Biology dergisinde yayımlanan araştırma, çitaların(Acinonyx jubatus) Kuzey Amerika’dan Afrika’ya bu göçünün, onlara pahalıya mal olduğunu ve çita türünün azalmasındaki ilk büyük etken olduğunu gösterdi.

Afrika’nın doğusunda ve batısında bulunan günümüz Afrika çitasının soyu, nüfusun artışındaki yavaşlık ve ensest çiftleşme sebebiyle oldukça büyük tehlike altında. St. Petersburg Üniversitesi, Pekin Genom Enstitüsü ve Namibia Çita Koruma Fonu’nun işbirliğiyle, ‘Chewbaaka” denilen Namibyalı bir erkek çitanın, aynı zamanda Tanzanya ve Namibya’dan gelen 6 yabani çitanın daha genom dizilimi incelendi.

Böylece, sperm gelişiminde anormalliklere sebep olarak ve salgınlara karşı kırılganlığı arttırarak çocuk ölümlerinin artmasına neden olan genom azalma aralığına ve çitaların evrimsel tarihine dair daha fazla bilgi elde edilmiş oldu.

Toplamda 18 çita geninde, zarar verici mutasyon olduğu ve özellikle AKAP4 geninde, sperm gelişimine zarar verebilecek, birden fazla mutasyonun görüldüğü belirtildi. Bu da çitaların neden büyük oranda kusurlu sperm ürettiğini ve üreme başarısının düştüğünü açıkladı.

Çita, akrabası Amerika pumalarının soyundan gelmektedir ve pumaların fosil kayıtları Amerika’dan Avrupa’ya ve Avrupa’dan Asya’ya kadar yayılmıştır. Çitalar bu göçleri sırasında, çevresel faktörler sebebiyle sayılarında ani düşüşe neden olan iki büyük engelle karşılaşmıştır.

Bunlardan ilki, 100.000 yıl önce, Son Buzul Çağı civarlarında, sürekli buzullaşma ile yeniden şekillenen ve çitaların Asya’ya doğru göç etmesine ve sonrasında Afrika’ya gitmesine neden olan jeolojik dönemdi. Bu göç, nüfusta azalma ve herkesin kendine özel geniş arazi sınırları belirlemesi nedeniyle oluşan kısıtlı gen akışının ensest eşleşmeyi doğurması ile kesintilere uğramıştı.

İkinci engel ise 10-12.000 yıl önce ortaya çıktı: Çitaların sayısının daha da azalması, günümüz çitalarında gözlemlenen yöresel çeşitliliğin kaybına sebep oldu. Son buzul gerilemesi, çita ve puma gibi büyük memelilerin soylarının aniden tükenmesine neden oldu ve böylece çitalar Kuzey Amerika’dan tamamen kayboldu.

Araştırmacılar, geçmişe bakarak elde edilen bu bilgilerin ve soyu tehlike altında olan çitaların adaptasyonunun sağlanmasının çita nüfusunu arttırmak ve soylarını devam ettirmek açısından önemli olduğunu belirtiyorlar.

sciencedaily.com