Çin’de 3.000 Yıl Önce Bir Kadın ‘Yue’ Cezasına Çarptırılmış

Yaklaşık 3.000 yıl önce Çin’deki bir kadının ayağı, muhtemelen tıbbi bir durum için değil, suç işlemenin cezası olarak kesildi. Arkeologlar daha önce de eski bir Çin cezası olan yue’nin kanıtlarını birkaç sefer keşfetmişti.

Çeşitli ipuçları, kadının ayağının yue cezasının bir parçası olarak kesildiğini işaret ediyor. Zira kadının kemiklerinde böyle bir ampütasyonu gerekli kılabilecek herhangi bir hastalık belirtisi yok. Ayrıca görünüşe göre bu yaralanma, tıbbi bir ampütasyonun hassaslığı yerine oldukça kabaca yapılmış.

Çin’deki Pekin Üniversitesi’nden bir arkeolog olan çalışmanın baş yazarı Li Nan, araştırmacıların kadının ayağını nasıl kaybetmiş olabileceğine dair başka olasılıkları da, örneğin bir kaza, savaş yaralanması veya cerrahi bir prosedür gibi, değerlendirdiklerini söylüyor.

(İlgili: Çin’deki 2.500 Yıllık Mezarda Nadir Bir ‘Biyonik’ Zırh Keşfedildi)

Ancak “dikkatli gözlem ve tartışmalardan sonra, araştırma ekibimiz diğer olasılıkları eledi ve cezai ampütasyonun en iyi yorum olduğu konusunda hemfikirdi.”

Tsinghua China Law Review’da 2019 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre, yue cezası eski Çin’de MÖ 2. yüzyılda kaldırılana kadar 1000 yıldan fazla bir süredir yaygındı. Li, kadının yaşadığı dönemde isyan, hile, hırsızlık ve hatta belirli kapıların üzerinden tırmanma dahil olmak üzere 500’e kadar farklı suçun ayağının kesilmesiyle sonuçlanabileceğini söylüyor.

Ancak kadının iskeletiyle ilgili hiçbir şey neden cezalandırıldığını göstermiyor: “Ne tür bir suç işlediğine dair hiçbir fikrimiz yok.”

Beş ceza

Tarihçilere göre yue, antik Çin’in ilk hanedanı olan Xia hanedanının imparatorları tarafından MÖ 2. binyıldan beri uygulanan “köleler için beş cezadan” biriydi.

Uygulamaya dair kapsamlı tarihsel kanıtlar var ve MÖ birinci binyılda Çinli bir yetkili, ampute insanlar için özel ayakkabılar bulma ihtiyacından şikayet etti.

Küçük suçlar dövülerek cezalandırılırdı, ancak ağır suç işleyenler beş cezadan birine mahkum edilebilirdi: mo, yüze veya alına silinmez mürekkeple dövme yapılması; yi, suçlunun burnunun kesilmesi; yue, ayakların kesilmesi (en kötü suçlulardan bazılarının iki ayağı da kesilmişti); ve gong, vahşice hadım etme.

Beşincisi ise pi’ydi, eğer şanslıysanız kafa kesilerek uygulanabilecek bir ölüm cezası – Georgia Journal of International & Comparative Law’da 1975’te yayınlanan bir araştırmaya göre, alternatifler arasında canlı canlı haşlanmak ve atlar tarafından uzuvların koparılması da vardı.

Çin geleneği, beş cezanın MÖ 2. yüzyılda Han hanedanının İmparatoru Wen tarafından kaldırılıncaya kadar yürürlükte olduğunu kaydeder. İmparator Wen, bunların yerine para cezası, kırbaç, ağır çalışma ve sürgün sistemi koymuştu ve bu sistemde en kötü suçlular basitçe idam ediliyordu.

Li, kadının iskeletinin 1999 yılında Çin’in kuzeybatısındaki Shaanxi eyaletindeki Zhouyuan bölgesindeki bir mezarda bulunduğunu söylüyor. Mezar, Zhouyuan’ın bölgenin en büyük ve en önemli şehri olduğu 2.800 ila 3.000 yıl öncesine ait.

Li, iskeletin eksik ayağının başlangıçta büyük ölçüde gözden kaçtığını, ancak kalıntıların yeni bir incelemesinin kadının hayatı hakkında daha fazla şey ortaya çıkardığını söylüyor.

Anatomik bir analiz, kadının öldüğünde 30 ila 35 yaşları arasında olduğunu ve eksik ayağı dışında sağlığının iyi olduğunu ortaya koydu. Ampütasyondan sonra herhangi bir hastalık geçirmemiş gibi görünüyor, bu da ona bakıldığını gösteriyor; ve kalan bacak kemiklerinin büyümesi, kadının ölmeden önce yaklaşık beş yıl daha yaşadığını gösteriyor.

Li, mezarında sadece birkaç deniz kabuğu bulunduğunu ve bunun yoksulluk içinde yaşadığını ve muhtemelen ailesinin üyeleri tarafından gömüldüğünü gösterebileceğini söylüyor.

Eski kemikler

Kadının kemiklerinde diyabet, cüzzam veya kanser gibi ayak kesilmesini gerektirebilecek herhangi bir hastalık belirtisi yoktu; ve donma veya yanık izi yoktu.

Ek olarak, bunun nasıl tesadüfen olabileceğine dair birkaç iyi açıklama var gibi görünüyor. Li, “Saldırıya uğradıysa veya yüksek bir yerden düştüyse, başka yaralanmalar olmadan sadece sağ ayağını kaybetmesinin bir anlamı yok.” diyor.

Önemli bir ipucu, ampütasyonun acemi veya belki de acımasız bir eylemin sonucu olduğuydu – bu durum, kaval kemiğinden geriye kalanlar da dahil olmak üzere kalan kemiklerde görülebilen bir şey.

Li, “Sağ kaval kemiğinin kesme yüzeyi pürüzsüz değildi ve belirgin bir yanlış kaynama [kötü iyileşmiş bir kırık] gözlendi” dedi. “Cerrahi bir ampütasyon o zaman çok daha iyisini yapabilirdi.”

Zhouyuan amputasyonu, henüz bulunan en erken yue kanıtıdır. Ancak araştırmacılar, eski mezarlarda benzer yaralanmalara sahip parçalanmış iskeletler gördüklerini bildirdiler ve daha eski örneklerin tespit edilmesi mümkün.

Live Science. 23 Mayıs 2022.

Makale.