Çin’de 2.500 Yıl Önce Bu Kişilerin Bacakları Ceza Olarak Kesilmiş

Antik Çin’de yaşayan iki erkeğe ait kesilmiş bacaklar, onların 2.500 yıl önce çeşitli suçlardan dolayı cezalandırıldıklarını gösteriyor.

Yeni bir araştırmaya göre, Çin’deki mezarlarda bulunan ve her birinin alt bacağının bir kısmı eksik olan iki eski iskelet, yaklaşık 2.500 yıl önce Doğu Zhou Hanedanlığı döneminde ceza olarak bacakları kesilen seçkin bireylere aitti.

Araştırmacılar keşfin, Antik Çin’de “yue” adı verilen acımasız cezalandırma yöntemine dair nadir rastlanan bir bakış sağladığını ifade ediyor.

Texas A&M Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nde biyomedikal bilimler profesörü olan kıdemli yazar Qian Wang, “Bu tür keşifler, önceki bazı bulgularla birlikte erken dönem Çin’deki ceza sisteminin acımasızlığını yansıtıyor.” diyor.

(İlgili: Çin’de 3.000 Yıl Önce Bir Kadın ‘Yue’ Cezasına Çarptırılmış)

Ancak herkes bu bireylerin yue ile cezalandırıldığı konusunda hemfikir değil ve bacaklarının başka nedenlerden dolayı ampüte edilmiş olabileceğini düşünüyorlar. 

İskeletler, bakır kemer kancaları, taş tabletler ve çömlekler gibi nesneler ile birlikte Henan eyaletindeki eski bir mezarlıkta gerçekleştirilen kazı çalışmaları ile ortaya çıkarıldı. Her iki iskelet de muhtemelen yüksek sosyal statüye işaret eden kuzey-güney yönelimli mezarlarda iki katlı tabutların içinde bulundu.

Her iki bireyin de bacaklarından birinin beşte biri eksikti; iskeletlerden birinin sol bacağının bir kısmı, diğerinin ise sağ bacağının bir kısmı eksikti. Kalan alt bacak kemiklerinin (tibia ve fibula) alt uçlarında iyileşme belirtileri görüldü ve herhangi bir kesik izi yoktu. Araştırmaya göre bu bulgular, bilinçli ve ustaca gerçekleştirilen bir ampütasyon işlemi ile uygun yara bakımına işaret ediyor.

Araştırmacılar iskeletleri bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları ve radyokarbon tarihlemesi de dahil olmak üzere çeşitli yöntemlerle analiz etti. Kemiklerin, Doğu Zhou Hanedanlığı’nın (MÖ 770-256) bölgeye hakim olduğu Savaşan Devletler Dönemi’nde, MÖ 550 civarında yaşayan erkeklere ait olduğunu buldular.

Sol bacağının bir kısmı eksik olan adam öldüğünde 40 ila 44 yaşlarındayken, sağ bacağının bir kısmı olmayan adam ise 45 ila 55 yaşlarındaydı. Bireylerin yaralı tibia ve fibula kemikleri birbirine kaynaşarak ve kemikli bir çıkıntı oluşturarak iyileşmişti, acemice gerçekleştirilen bir işte tekrarlanan darbelerin göstergesi olan kesik izleri yoktu.

Kemiklerin izotoplarının veya çekirdeklerinde farklı sayıda nötron bulunan elementlerin varyasyonlarının analizi, her iki adamın da proteinler ve darı gibi bitkilerde görülen bir tür karbon açısından zengin ve Doğu Zhou aristokrat sınıfı tarafından uygulandığı bilinen beslenme tarzı ile eşleşme gösteren bir diyete sahip olduklarını ortaya çıkardı.

Tabut katmanlarına, mezarların yönüne ve bireylerin diyetlerine dayanarak araştırmacılar, bu iki adamın yüksek sosyal statüye sahip olduğu sonucuna vardı.

Bu tespit, filozof Zhuangzi’nin yazılarıyla destekleniyor. Üç veya daha fazla kattan oluşan tabutlar, aynı zamanda Zhou ceza sisteminden muaf olan yüksek rütbeli yetkililer, soylular ve kraliyet ailesi için ayrılıyordu. Yeni araştırmaya göre bu, iki adamın muhtemelen Zhou hanedanının düşük rütbeli yetkilileri olduğu anlamına geliyordu.

Adamların sosyal statüsüne ve Zhou ceza kanununa dayanarak araştırmacılar, eksik bacaklara ilişkin en makul açıklamanın yue cezalandırma yöntemi olduğunu ileri sürdü. Ekip, doğuştan uzuv yokluğu, ampütasyon gerektiren hastalıklar (diyabet, kemik kanseri veya cüzzam gibi) ve kurban edilme gibi diğer nedenleri eledi.

Yue veya cezai ampütasyon, antik Çin’de Xia hanedanlığının kuruluşundan itibaren (MÖ 2.100 ila 1.600) uygulanıyordu ve MÖ 2. yüzyılda Han hanedanı tarafından kaldırıldı. Wang, “hükümdarı kandırmak, görevlerden kaçmak, hırsızlık yapmak ve benzeri” çok sayıda ağır suçun Zhou ceza kanunu tarafından cezai ampütasyon ile sonuçlandırıldığını söylüyor. Bazı durumlarda, “hoşgörüyü yansıtmak” için ölüm cezası yerine “indirgenmiş” bir ceza da olabileceğini ifade ediyor. Sağ bacak, sol bacağın kesilmesini gerektiren suçlardan daha ciddi sayılan suçlar nedeniyle kesiliyordu.

Araştırmacılar, temiz bir ampütasyonun ardından iyi bir iyileşmenin, ampütasyon ve uygulama sonrası bakımı kolaylaştırmak için doktorların ve hemşirelerin dahil olabileceği iyi yapılandırılmış bir ampütasyon protokolünü yansıttığını ifade ediyor.

Queens College, New York Şehir Üniversitesi’nde profesör ve antropoloji bölümü başkanı Kate Pechenkina, “İlginç olan, açıkça iyileşme olması ve bu bireylerin fakir insanlar olmadığını gösteren iyi bir arkeolojik bağlamın bulunması.” diyor.

Ancak Pechenkina, iskeletin bacaklarındaki eksik kısımlara alternatif bir neden öne sürüyor. “Travmaya bağlı ampütasyon, bu duruma dair daha basit bir açıklama.”diyor.

Pechenkina, ampütasyonun muhtemelen enfekte bir kırığı veya bir atın ayağı ezip kemikleri parçalaması gibi bir yaralanmayı tedavi etmek için de yapılabileceğini söylüyor. “Parçalanmış bir ayağı onaramazsınız, o nedenle ampüte etmeniz gerekir.” diyor.

Yazarlar çalışmada da bu duruma dikkat çekerek, “travmayı tedavi etmek için uygulanan cerrahi prosedürlerin” ampütasyonlara dair bir açıklama olabileceğini ifade ediyorlar.

Live Science. 17 Nisan 2024.

Makale: Zhou, Y., Liu, Y., Yan, F., & Wang, Q. (2024). Surviving punishment by body reduction in a hierarchical society: A bioarcheological study of two punitive amputation cases in Eastern Zhou Dynasty (771–256 BCE) with references to the penal and medical systems of ancient China. Archaeological and Anthropological Sciences, 16(4), 1-20.