Çifte İklim Felaketi, Harappa Uygarlığını Yok Etmiş Olabilir

Harappa kadar gelişmiş bir medeniyet için bile, ikinci bir kuraklık çok fazlaydı. Antik toplumu dağılmaya ve sonunda yok olmaya iten şey, iki yönlü bir iklim felaketi olabilir.

Harappa, yaklaşık 5.200 yıl önce kuzeydoğu Afganistan ile kuzeybatı Hindistan arasındaki İndus vadisinde ortaya çıktı ve MÖ 2600 civarında zirveye ulaştı. Alfabeleri hala çözülmediği için onlar hakkında pek çok şey bilinmiyor. Yine de arkeolojik kalıntılar; metalurji, ticaret ve şehir planlamasında yetenekli ve özellikle suyu kontrol etmede usta olan sofistike insanlar olduklarını gösteriyor. Karmaşık kanalizasyon sistemleri, rezervuarlar ve hamamlarla tamamlanan büyük şehirleri, Roma İmparatorluğu’ndan uzun süre önce vardı.

Ancak MÖ 1900’de toplumları düşüşe geçti ve MÖ 1300’de Harappa medeniyeti çöktü.

Çöküşü açıklamak için istila ve iklim değişikliği de dahil olmak üzere birkaç fikir öne sürüldü. Yeni bir hipotez, çöküşün nedenini yaklaşık 4.200 yıl önce kuzey yarımkürede meydana gelen büyük bir kuraklıkla ilişkilendiriyor. Bu olay, yakın zamanda Holosen jeolojik çağının Meghalayan döneminin başlangıcı olarak ilan edildi. Harappa uygarlığının hayatta kalması için gerekli olan yaz muson yağmuru da dahil olmak üzere dünyadaki iklim sistemlerini bozduğu düşünülüyor.

(Yağ Kalıntılarına Göre, İndus Medeniyeti Et Ağırlıklı Besleniyordu)

İrlanda’daki Dublin Üniversitesi’nden Nick Scroxton ve meslektaşları, yakın zamanda bildirilen 10 paleoiklim kaydını analiz ettikten sonra bu fikre meydan okuyorlar. Bu kayıtlar çoğunlukla Madagaskar’dan ve Umman Denizi’nden çekirdek örnekleriyle brilikte Hint Okyanusu çevresindeki mağara alanlarından gelen dikitlerden oluşuyor. Bu kayıtların hepsi,  Harappa’nın yükselişi ve düşüşü sırasında değişim geçiren iklimin, bölgeye özgü görünümünü oluşturuyorlar.

Scroxton ve ekibi, 4.260 yıl önce aniden başlayan bir kuraklığın bazı kanıtlarını buldu. Analiz, yaz musonlarını etkilemekten daha çok, Harappa’nın kış yağmurlarında keskin bir düşüşle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.

Scroxton, “Bu medeniyetin acı çektiği kesin.” diyor. Ancak bu Harappa’nın sonu değildi. Arkeolojik bulgular, İndus vadisindeki büyük şehirlerini terk ettiklerini ve Hindistan’ın bugünkü Gujarat eyaletinde güneyde yaşamaya devam ettiklerini gösteriyor. Botanik kanıtlar, Harappa’nın arpa ve buğday gibi kış mahsullerinden yazın yağmur koşullarını destekleyen darı gibi mahsullere geçtiğini gösteriyor. Scroxton, “Politikaları değişebilir, mahsuller değişebilir, şehirlerinin yerleri değişebilir ama buna uyum sağladılar.” diyor.

Ancak yaklaşık 300 yıl sonra, tam kış yağmurları düzelmeye başlarken tropikal bir kuraklık başladı. Başlayan bu kuraklık, birkaç yüzyıl boyunca yaz muson yağmurlarında kademeli şekilde bir azalmaya neden oldu. Scroxton ve meslektaşları, bu ikinci kuraklığın Harappa’yı en sonunda ortadan kaybolan kırsal bir tarım toplumuna dönüştürdüğünü söylüyor.

Louisiana Eyalet Üniversitesi’nden Peter Clift, sonuçların oldukça mantıklı olduğunu ve batı Hindistan’daki Rajasthan ve İndus nehri deltasındaki diğer kayıtlarla da uyumlu olduğunu söylüyor. Bununla birlikte, çalışmanın büyük ölçüde dikitlere dayanmasından biraz endişe duyuyor ve Çin’de son zamanlarda güvenilmez olduğu gösterilen bazı dikitlere işaret ediyor.

Güney Kaliforniya Üniversitesi’nden Julien Emile-Geay, çalışmanın iyi yapılandırılmış bir argüman sunduğunu ve o dönemde değişen iklime daha rafine bir bakış açısı eklediğini söylüyor.

New Scientist. 26 Kasım 2020.

Makale: Scroxton, N., Burns, S. J., McGee, D., Godfrey, L. R., Ranivoharimanana, L., & Faina, P. (2020). Circum-Indian ocean hydroclimate at the mid to late Holocene transition: The Double Drought hypothesis and consequences for the Harappan. Climate of the Past Discussions, 1-26.