Charles Darwin’in Çalınan Not Defterleri Kütüphaneye İade Edildi

Defterlerin içeriği, doğal seçilim yoluyla evrim teorisini formüle etmeden on yıllar önce çizdiği hayat ağacının ilk karalamasını içeriyor.

Charles Darwin’in 22 yıl önce Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi’nden çalınan iki not defteri esrarengiz bir şekilde kütüphaneye geri bırakıldı.

Deri kaplı not defterlerinden biri Darwin’in türler arasındaki evrim ilişkilerini incelediği ünlü “Hayat Ağacı” şemasını içeriyor. Söz konusu defterler, Darwin tarafından yazılmış dergiler, el yazmaları ve 15.000’den fazla mektubu içeren Birleşik Krallık’taki Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki Darwin Arşivi’nin bir parçası.

Dergiler orijinal olarak kütüphanenin yüksek güvenlikli Özel Koleksiyon Güçlü Odalarında saklandı, ancak bir fotoğraf çekimi için Kasım 2000’de depodan kaldırıldı. Kütüphane yetkilileri, fotoğraf çekiminden sonra defterlerin güvenli hale getirildiğini varsaydılar, ancak Ocak 2001’de rutin bir denetim sırasında, kütüphaneciler defterlerin kayıp olduğunu keşfetti. Kütüphane personeli başlangıçta defterlerin yanlış yerleştirildiğinden şüphelendi, ancak 2020’de personel – kütüphane tarihinin en büyüğü – belgeler için yeni bir arama yaptı ve bulamadı. Kütüphane, defterlerin büyük olasılıkla çalınmış olduğu sonucuna vardı.

Bunun üzerine kütüphane bunların bulunması için kamuoyundan yardım istemişti. Ama şimdi nihayet ortaya çıktılar: Kütüphaneciler 9 Mart’ta defterleri 17 katlı binada dördüncü kattaki bir ofisin kapısının dışında buldular.

Üniversite kütüphanesinin sorumlusu Dr. Jessica Gardner, not defterlerinin yeniden bulunmasına ilişkin olarak çok sevinçli olduğunu söylüyor.

Darwin’in defterleri en son Kasım 2000’de, fotoğraflarının çekilmesi amacıyla kütüphanedeki özel el yazmaları bölümünden çıkarıldıklarında görülmüştü.

Kartpostal büyüklüğündeki not defterlerini orijinal kutusu içinde pembe bir hediye kağıdına sarılmış olarak kimin üniversiteye bıraktığı bilinmiyor. Not defterlerinin, konulduğu zarfın üzerinde “Kütüphaneci, Mutlu Paskalyalar X” yazılı bir not yer alıyor.

Streç filme sarılmış olan not defterlerinin 9 Mart’ta Dr. Gardner’in ofisinin önüne bırakıldığı belirtiliyor. Kütüphanenin kamuya açık kısmında yer alan bu bölümde güvenlik kameraları yok.

Not defterlerinin bulunmasından sonra polise haber verildiği ve polisin incelemeden sonra paketin açılmasına izin verdiği belirtiliyor.

(İlgili: Darwin, Modern Bilimsel Teorilerin Habercisiydi)

Dr. Gardner, not defterlerini bulunca ağladığını belirterek, “Bu defterlerin bulunması bizim için çok anlam ifade ediyor. Ölene kadar bulamayacağımızı düşünüyordum. Kaybedince çok üzülmüştüm. Bulunca da o kadar sevindim.” diyor.

Not defterlerinin kaybolduktan sonra hiç zarar görmediği belirtiliyor.

Defterlerin göze çarpan özelliği, B defterindeki türlerin zaman içinde ortak bir atadan nasıl ayrıldığını gösteren ilkel bir hayat ağacının bir taslağı ve onun üzerine basitçe “Bence” yazmış. Bu, Darwin’in 1859’da “Türlerin Kökeni” adlı kitabında evrim teorisini yayınlamasından 20 yıldan fazla zaman önceydi.

Gardner, “Küçük olabilirler, sadece kartpostal boyutunda, ancak defterlerin bilim tarihi üzerindeki etkisi göz ardı edilemez.” diyor.

Halk, defterleri Temmuz ayında Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi’nde Darwin’in mektup ve defterlerinin sergilendiği “Darwin in Conversation” sergisi kapsamında sergilendiğinde görebilecek. Sergi, 2023 yılında New York Halk Kütüphanesi’ne de taşınacak. B ve C defterlerinin dijital kopyaları online olarak izlenebilecek.

Polis defterlerin kaybolmasını araştırmaya devam ediyor, ancak şu anda defterleri kimin çaldığına veya son 20 yıldır nerede olduklarına dair hiçbir ipucu yok.

BBC Türkçe. 5 Nisan 2022.

Live Science. 6 Nisan 2022.