Buz Adam Ötzi Her An Kalp Krizi Geçirmek Üzereydi

Ötzi karlı Alplerde öldürüldükten 5300 yıl sonra mumya olarak korunmuş halde bulundu. Eğer günümüzdeki bir kalp doktoru Ötzi’ye bir tavsiye verebilseydi şöyle derdi: “Çok fazla yağlı yemeği bırak ve kan basıncını ve kolesterolü düşüren ilaçlar almayı düşün.”

Ötzi ölmeden önce sinsice omzundan okla vurulmuştu.

Bu tavsiye, mumyanın kardiyovasküler sağlığı için yapılan yeni ve kapsamlı incelemeye dayanıyor. Bütün vücuduna çekilen tomografi gösteriyor ki Ötzi, kalbinde kalp krizi riskini artıran üç kalsifikasyona (sertleşen plaklar) sahipti.

Ötzi aynı zamanda, başına ve boynuna kan taşıyan şahdamarının çevresinde ve beynine kan taşıyan kafatası tabanındaki atardamarlarda da kalsifikasyona sahipti. Yapılan çalışmada yer almayan Johns Hopkins Medicine’dan Dr. Seth Martin “Sertleşen plaklar büyük ihtimalle Ötzi’nin inme geçirme riskini artırıyordu.” diyor.

Ötzi’nin yaşadığı zamanı düşündüğümüzde günümüzdeki kolesterol düşürücü statinler gibi ilaçlara erişim imkanı yoktu. Dr. Martin, “Bitki temelli olan vejetaryen beslenme biçimine (kalp hastalıklarını azaltmaya yardımcı) odaklanıyor olacağız.” dedi.

(5300 Yıllık Buzadam Ötzi’nin Son Yedikleri Tespit Edildi)

Kötü olan durum, Ötzi büyük ihtimalle etten hoşlanıyordu. Önceki çalışmada, araştırmacılar Ötzi’nin son yemeğinin yağ içeren yabani keçi etinin yanı sıra yabani geyik ve tahıllardan oluştuğunu bulmuştu.

Martin, “Eğer Ötzi’nin durumu yeterince kötü olsaydı ve bir zaman makinesiyle onu günümüze getirebilseydik, doktorlar ona şahdamarını temizleyen ve inme riskine engel olan karotid endarterektomi operasyonu yapardı.” diyor. Martin, Ötzi’nin kan akışını başka bir yöne çevirerek engellenmiş atardamarın etrafından akışını sağlayan koroner bypass operasyonunu geçirebileceğini de ekledi.

Ötzi’nin Sağlığı

Ötzi yaşlı olabilir ama oldukça yakın zamanda bulundu. Yürüyüşçüler onu 1991 yılında İtalyan Alpleri’nde gömülü halde buldu ve o şimdi İtalya, Bolzano’daki Güney Tyrol Arkeoloji Müzesi’nde tutuluyor. Buzadam Ötzi, dünya üzerinde en çok inceleme yapılan mumyalarından biri. Araştırmacılar artık Ötzi’nin dişlerinin ve dizlerinin kötü halde olduğunu biliyorlar. Araştırmalara göre Ötzi laktoz intoleransına, muhtemelen Lyme hastalığına, ülsere neden olan mide bakterilerine ve vücudunda 61 tane dövmeye sahipti.

Yeni çalışma, eğer Ötzi 46 yaşındayken kafasına aldığı bir darbe ve omzunu delen okla öldürülmeseydi, bu plaklardan kaynaklanan sağlık problemleriyle karşı karşıya kalabilecek olduğunu gösteriyor.

5.300 yıllık Buz adam Ötzi’nin canlandırması.

Global Heart dergisindeki önceki bir çalışmada, Ötzi’nin ateroskleroz için genetik bir yatkınlığa sahip olduğunu, arterlerin yağ birikintilerinden dolayı daraldığı bulundu. Dahası, tomografi taramaları bazı arterlerinde (şahdamar, distal aort, sağ ilyak arteri) genel aterosklerotik hastalık belirtileri gösterdi. Çalışmada yer almayan Albert Zink, “Bununla birlikte Ötzi’nin kalbinde kalsifikasyonlar olduğu (ateroskleroza, inme veya kalp krizi riski artmasınayol açan) fark edilmeden önce bu bilinmiyordu.” diyor.

Ötzi’nin aşırı kilolu olmadığı, tütün içmediği, düzenli olarak egzersiz yaptığı ve büyük ihtimalle yüksek yağlı bir beslenme yapmadığı (en azından bugünün standartlarına göre) göz önüne alındığında, genlerinin sağlık durumunu açıkladığı görülüyor.

(Buzadam Ötzi Vurulduğu Ok Yüzünden Değil Donarak Ölmüş)

Çalışmada yer almayan, New York’ta kardiyolog olan Dr. Philip Green, “Yaşam tarzının plak gelişiminde önemli bir rol oynamadığını düşünüyorum.” diyor. Ötzi’nin vejetaryen olması gerektiğiyle ilgili önerilere rağmen, Zink bunu başka bir şekilde yorumluyor. Zink, “Günümüz standartlarına kıyasla, riskli hasta olarak kabul edilmeyecektir. Yani, vejetaryen veya vegan gibi farklı bir beslenme biçiminin Ötzi’ye yardım edemeyeceğini düşünüyorum.”

Yeni çalışmada araştırmacılar 2013 yılında Ötzi’nin, daha yeni yapılan bir tomografi taramasını incelediler. Bu Ötzi’nin baştan ayak parmaklarına kadar tüm vücudunu içeren ilk tomografi taramasıydı. İki kolu garip açılarda durduğu için Ötzi normal bir tomografi makinesine sığmadı. Bozen-Bolzano’daki merkez hastanesinde yeni, daha büyük bir tomografi tarayıcısı sayesinde araştırmacılar, sertleştirilmiş plakları belirlemelerine yarayan, karnı ve göğsü de dahil olmak üzere Ötzi’nin tüm vücudunu görüntüleyebildiler.

Bozen-Bolzano’da radyolog ve çalışmanın eş yazarı Patrizia Pernter, “Hiç şüphe yok ki Ötzi, vasküler kalsifikasyonun en eski vakalarından biri ve genetik yatkınlığın muhtemelen arterioskleroz (damar sertliği) ve koroner kalp hastalığı için en önemli tetikleyici faktör olduğunu gösteren tıbbi bir örnek.” diyor.

Live Science. 30 Mayıs 2018

Makale: Pernter, P., Pedrinolla, B., & Gostner, P. (2018, January). Das Herz des Mannes aus dem Eis. Ein paleoradiologischer Fall. In RöFo-Fortschritte auf dem Gebiet der Röntgenstrahlen und der bildgebenden Verfahren (Vol. 190, No. 01, pp. 61-64). © Georg Thieme Verlag KG.