Bu Kozmos Tasvirlerinde 4.000 Yıl Boyunca Aynı Kurallar İzlenmiş

ABD-Meksika sınırındaki Pecos Nehri’nde kozmosu tasvir eden yerli ressamlar, toplam 175 nesil aynı kuralları izlemiş.

Bilim insanları, Amerika kıtasının en eski ve en tutarlı görsel kayıtlarından birini inceledi: 4.000 yıllık Yerli Amerikan kaya sanatı geleneğini.

Pecos Nehri Stili resimleri, günümüz Yerli kültürlerinin bile tanıdığı bir kozmovizyonu (evrensel dünya görüşünü veya evren algısını) yansıtan, eşi benzeri görülmemiş bir sanatsal süreklilik gösteriyor.

Teksas’ın güneyindeki Aşağı Pecos Kanyonları’nda, yaklaşık 4.000 yıl boyunca, Yerli Amerikalı sanatçıları, Amerika kıtasındaki birçok Yerli grup tarafından hala kabul gören bir “kozmovizyonu” tasvir etmek için değişmeyen geleneklere bağlı kaldılar. Tam 175 nesil boyunca sanatçılar, döngüsel zaman ve evrenin çoklu katmanlara ayrılması gibi metafiziksel kavramları betimleyen devasa duvar resimleri yaratırken, kökleşmiş bir ikonografik repertuvara ve belirli motifler dizisine titizlikle uydular.

(İlgili: Meksika’daki 3.000 Yıllık Maya Yerleşimi Kozmosu Tasvir Ediyor)

Science Advances dergisinde yayımlanan çalışmanın yazarı Carolyn Boyd’a göre, bu resimler daha sonra Mezoamerika medeniyetlerini etkileyen ve bugün bile Yerli Amerika genelinde kendini gösteren aynı temel kozmolojinin günümüze ulaşan en eski görsel kaydı olabilir.

Boyd, “Bu bulgular, karmaşık dini ve felsefi düşüncenin, büyük şehirler ve devletler ortaya çıkmadan çok önce, basit avcı-toplayıcı topluluklar arasında var olduğunu gösteriyor” diyor.

Bölgede bulunan bu kaya sanatı türü Pecos Nehri Stili (PRS) adını taşıyor. Bu resimler, 30,5 metreye varan devasa boyutlarda, insan ve hayvan benzeri figürler içeriyor. Bu duvar resimlerinden 12 tanesi üzerinde yapılan radyokarbon tarihleme analizleri, en eskilerinin yaklaşık 5.760 ila 5.385 yıl önce; en yenilerinin ise 1.370 ila 1.035 yıl önce yapıldığını gösteriyor.

Başka bir deyişle Pecos Nehri Stili, 4.000 yılı aşkın bir süre boyunca inanılmaz bir tutarlılığı korudu. Tam 175 nesil yerli sanatçı, sürekli olarak aynı alanlara geri dönerek, sabit bir kurallar bütününe uyan sanat eserleri yarattı. Örneğin, renk uygulama sırası daima belirlenmiş bir düzende gerçekleşiyordu: önce siyah boya sürülüp kurumaya bırakılıyordu, ardından kırmızı tonlar, sarı ve en son beyaz ekleniyordu.

Bu dikkat çekici düzenliliği açıklayan çalışmanın yazarı Dr. Karen Steelman, Pecos Nehri Stili’nin “sadece duvardaki güzel resimlerden ibaret olmadığını, bunun görsel bir dil” olduğunu belirtiyor.

Bu duvar resimlerinde tekrar eden çeşitli figürler, bazı akademisyenlerin “Pan-Yeni Dünya Metafiziği” adını verdiği, tarımın benimsenmesinden veya ilk şehir devletlerinin ortaya çıkmasından çok önce, tüm Amerika kıtasına yayılmış ortak dini ve felsefi fikirler kümesinin farklı yönlerini temsil ediyor. Örneğin Steelman, tekrar eden motiflerden birinin “genellikle içinden bir insan figürünün geçtiği kemerli bir geçit” gösterdiğini ve bunun da “yeraltı dünyası ile yeryüzü arasındaki bir perde veya geçiş yüzeyi fikriyle ilgili” olduğunu açıklıyor.

Bu resimler neredeyse 6.000 yıl öncesine dayansa da, tasvir ettikleri kozmoloji ve inanç sistemi, zaman ve mekân boyunca sürekliliğini koruyarak günümüz Yerli Amerikan kültürleri için temel bir sistem sağlıyor. Örneğin Steelman, 2000’li yılların başında bölgeyi ziyaret eden bir Huichol şamanının, “tüm figürlerin adını söyleyebildiğini ve resimleri yapan atalarıyla ortak inançlara sahip olduğunu fark ettiğini” aktarıyor.

Steelman, merak edilen bir soruyu da yanıtlıyor: “Bize sıkça gelen sorulardan biri, bu duvar resimlerini hangi kabilenin yaptığıydı. Maalesef onlara bir isim veremiyoruz çünkü beş ila altı bin yıl önce yaşadılar, ancak günümüz Yerli kabileleri bu insanların torunları.”

IFLScience. 26 Kasım 2025.

Makale: Karen L. Steelman et al. (2025). Mapping the chronology of an ancient cosmovision: 4000 years of continuity in Pecos River style mural painting and symbolism. Sci. Adv.