Bu Kabile, İnsan Kemiklerinden Müzik Aleti Yapmış

Güney Teksas kıyılarında yaşamış, bilinmeyen bir avcı-toplayıcı kabile, insan kemiklerini değiştirerek müzik yapmak için kullanmış olabilir.

Bir müze koleksiyonundaki kemik eserleri inceleyen yeni bir çalışmanın yazarı, humerustan (üst kol kemiği) yapılmış, Aztekler gibi İspanyol öncesi Meksika kültürlerinde kullanılan omichicahuaztli adlı müzik aletine benzeyen bir sesli tırtık (rasp) tanımladı.

Augusta Üniversitesi’nden Dr. Matthew Taylor, daha önce güney Teksas’taki tarihöncesi alanlarda keşfedilmiş insan kemiklerinden yapılmış bir dizi kalıntıyı analiz edip sınıflandırmaya girişti. Toplamda, Kuzey Amerika’da MS 16. yüzyıla kadar süren Geç Tarihöncesi Döneme tarihlenen 29 nesneyi inceledi.

“Geç Tarihöncesi Güney Teksas (MS 1.300 ila 1.528), avcı-toplayıcı yaşam tarzının hâkim olduğu bir dönemdi” diyor Taylor. “Bölgede Paleo-Amerika yerlileri döneminden Avrupa temasının ötesine kadar uzanan bir zaman diliminde, tarımı benimsemeyen toplayıcı topluluklar yaşamıştı”

(İlgili: Müzik, Avcı-Toplayıcıların Sosyal Ağlar Kurmasını Sağladı)

Genel olarak, bu döneme ait insan kemiği eserlerinin 27’si kol ya da bacak kemiklerinden, 2’si ise kaburgalardan yapılmıştı. Bu kemik kalıntılar genellikle “oy ve kır” (groove-and-snap) tekniğiyle üretilmişti; bu yöntem, kemiğin çevresinin tamamen oyulup ilik boşluğuna ulaşıldığında, kemiğin temiz bir şekilde kırılması esasına dayanıyor.

“Bu süreç oldukça zahmetli ve saatler süren bir emeği temsil eder” diyor Taylor ve bu iskeletsel merak objelerinin hazırlanmasındaki özeni vurguluyor. Genellikle insan kemiğinden yapılmış nesneler atalara tapınma ya da savaş ganimetleri olarak yorumlansa da, Taylor bu tür uygulamalara dair Güney Teksas’ta pek kanıt bulunmadığını söylüyor.

Örneğin, İspanyol öncesi savaşçıların düşmanlarının saç derilerini alıp sakladıkları bilinse de, bölgede insan kemiğinden yapılmış savaş ganimetlerine dair bir arkeolojik kayıt yok. Aynı şekilde, Orta ve Güney Amerika’daki bazı eski kültürlerin atalarının cesetlerini mezardan çıkarıp onları şekillendirerek bir tür tapınma gerçekleştirdiği bilinse de, bu tür uygulamalara Kuzey Amerika’da rastlanmıyor.

Bu konuda bir istisna, İspanyol Alvar Nuñez Cabeza de Vaca’nın aktardığı bir gözlem: Cabeza de Vaca, yerli Teksaslıların bazı kutsal erkeklerin yakılmış kemiklerini öğütüp içtiklerini anlatıyor. “Bu teknik olarak bir tür yamyamlık, fakat aynı zamanda atalara tapınma biçimi olarak da değerlendirilebilir” diye açıklıyor Taylor.

Koleksiyona geri dönen Taylor, insan üst kol kemiğinden yapılmış ve üzerine 29 tırtık oyulmuş bir sesli tırtığın varlığına dikkat çekiyor. Muhtemelen bu alet, başka bir nesnenin bu oyuklar boyunca sürtülmesiyle çalınıyordu.

Tırtığın diğer yüzünde zikzaklı geometrik desenler yer alıyor ve bunlar süsleme amacı taşıyor.

Taylor’a göre, bu tür nesnelere Güney Teksas’ta daha önce rastlanmamış olsa da, orta Meksika yaylalarına ait birçok etno-tarihsel kaynakta benzerlerine değiniliyor. Nahua dilinde omichicahuaztli olarak bilinen bu Meksika çalgıları, genellikle geometrik desenlere sahip olup, yeni tanımlanan Teksas örneğiyle birçok benzerlik gösteriyor.

Ancak, Taylor’ın tanımladığı nesne humerustan yapılmışken, Meksika’daki örnekler neredeyse daima uyluk kemiğinden (femur) üretilmiş. Bu farklara dayanarak araştırmacı, Teksas’taki tırtıklı çalgının “Meksika dini uygulamalarının bir taklidi” olabileceğini öne sürüyor. Bu da, Geç Tarihöncesi dönemde Aztek İmparatorluğu ile Güney Teksas kıyılarındaki yerli kabileler arasında bir teknoloji ve kültür alışverişi olduğunu düşündürüyor.

İnsan kemiği değiştirme temasına geri dönen Taylor, bölgedeki eski halkların “insan kalıntılarına dokunmayı bir tabu olarak görmediği”nin açık olduğunu belirtiyor. Ancak şu sonuca varıyor: “Bazı kişiler bu eserlerin varlığını yamyamlıkla ilişkilendirmek isteyebilir, fakat bu rapor ne bu hipotezi destekliyor ne de onu çürütüyor.”

IFL Science. 16 Nisan 2025.

Makale: Taylor, M. S. (2025). An Analysis of Pre‐Columbian Modified Human Bone Artifacts From the Western Gulf Coastal Plain of North America. International Journal of Osteoarchaeology, e3402.