Bu 5.400 Yıllık Mezar, Yaz Gündönümü ile Hizalanmış

İspanya’nın güneyindeki bir dağın yanında keşfedilen 5.400 yıllık megalitik mezar, zirvenin tarih öncesi insanlar için anlamı olduğunu gösteriyor.

Antequera kenti yakınlarındaki kırsal kesimdeki bölge, büyük taşlardan yapılmış tarih öncesi anıtlar olan megalitleriyle ünlü ve yeni bulunan mezar, bunların hizalanmasının gizemlerinden birini çözecek gibi görünüyor.

Mezar, yükselen yaz ortası güneşinden gelen ışığı derindeki bir odaya yönlendirmek için tasarlanmıştı – tıpkı İrlanda’daki Newgrange’de 1.600 kilometreden daha uzakta inşa edilen çağdaş megalitik mezar gibi. Bu durum, her iki yerin de 5.000 yıldan daha uzun bir süre önce öbür dünya hakkında benzer inançları paylaştığını gösteriyor.

(İlgili: İspanya’da Devasa Bir Megalitik Kompleks Bulundu)

Sevilla Üniversitesi’nden bir arkeolog olan Leonardo García Sanjuán, “Newgrange, İspanya’da keşfettiğimiz mezardan çok daha büyük ve daha karmaşık, ancak ortak bir noktaları var – inşaatçıların sembolik bir etki yaratmak için yılın belirli bir zamanında güneş ışığını kullanma ilgisi.” diyor.

García Sanjuán ve meslektaşları tarafından Antiquity dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, “Sahadaki ana kaya, yaz ortasındaki gündönümünde gün doğumunun konumundan uzağa doğru eğimli, bu nedenle inşaatçılar, ışığa izin vermek için kasıtlı olarak bir oyuk inşa ettiler.”

“İnşaatçılar, oyulmuş ve muhtemelen boyanmış taşlardan bir düzenleme yapmak için çok zekice çalıştılar. Bunlar, yaz gündönümünde güneşin doğuşunun doğrudan odanın arkasına gitmesi için yerleştirilmiş kutsal şeylerdi.”

Megalitik mezar

Yeni çalışma, García Sanjuán ve ekibinin, La Peña de los Enamorados (Aşıklar Kayası) olarak bilinen ve talihsiz iki aşığın bir zamanlar atlayarak intihar ettiğini söyleyen bir efsaneden bilinen önemli bir kireçtaşı dağının yanında yapılan kazıları anlatıyor.

Dağ, özellikle gün doğumu ve gün batımı gibi ışığın az olduğu zamanlarda uyuyan bir devin kafasının profiline benzediği için de ünlü.

García Sanjuán ve meslektaşları, 2020’nin sonlarında dağın “boyun” bölgesinde, yaklaşık 5.800 yıl önce boyandığı düşünülen piktograflarla süslenmiş Matacabras kaya sığınağının yakınındaki mezarı kazdılar. Mezarın ilk olarak kaya resimlerinin yapılmasından birkaç yüz yıl sonra yapıldığını ve 1.000 yılı aşkın bir süre boyunca defin için kullanıldığını düşünüyorlar.

Arkeologlar, yeni bulunan mezarda, kullanımının üç ana aşamasından kalma çeşitli insan kalıntıları ve çanak çömlek parçaları buldular.

Eski manzara

Antequera bölgesi, La Peña gibi doğal kaya oluşumları ve bölgedeki yerel coğrafyadan etkilenmiş olabilecek megalitik anıtlarıyla ünlü. En ünlüsü, MÖ 3.800 ile MÖ 3.600 yılları arasında inşa edilen Avrupa’nın en büyük ve en eski megalitik yapılarından biri olan Dolmen of Menga.

Ancak Menga’daki geçit, beklenebileceği gibi bir gündönümü gün doğumu veya gün batımıyla aynı hizada değil – bunun yerine Menga, yaklaşık 6,5 km kuzeydoğudaki La Peña de los Enamorados’u (Aşıklar Kayası) işaret ediyor. (Bölgedeki diğer iki megalit daha sonra inşa edildi ve başka bir yere işaret ediyor gibi görünüyor.)

Hizalama, La Peña’nın yerel tarih öncesi insanlar için önemli bir odak noktası olduğunu ve Menga’nın işaret ettiği yerin gizemini çözdüğünü gösteriyor.

Yeni bulunan mezarın iç odası, bir zamanlar kumsal veya deniz dibinin bir parçası olan bir bölgeden alınmış, yüzeyinde dalgalanma izleri olan ayırt edici bir taşla süslenmiş.

Taş, yükselen yaz ortası güneşinin ışığı üzerine düşecek şekilde yerleştirildi; García Sanjuán, mezar odasının önündeki kısmın insan kalıntılarından uzak tutulmuş gibi göründüğünü söylüyor.

García Sanjuán, “Bu insanlar bu taşı tam olarak bu dalgalı şekilleri yarattığı için seçtiler. Bu çok teatraldi… bu özel görsel efektleri üretirken çok zekiydiler.” diyor.

García Sanjuán ayrıca Fas’tan İsveç’e megalitik yapıların bulunduğunu ve bunları inşa eden insanların benzer inançlara sahip göründüğünü belirtiyor.

“Farklılıklar da var ama ortak bir unsur güneş. Bu insanların dünya görüşünün merkezinde güneş vardı.”

Live Science. 15 Mayıs 2023.

Makale: García Sanjuán, L., Wheatley, D., Lozano Rodríguez, J., Evangelista, L., González García, A., Cintas-Peña, M., . . . Rivera Jiménez, T. (2023). In the bosom of the Earth: A new megalithic monument at the Antequera World Heritage Site. Antiquity, 1-20.