Bir Dinozorun Ağırlığı Nasıl Ölçülür?

Uzun süre önce nesli tükenmiş bir dinozorun kilosunu nasıl ölçersiniz? Bunun için birkaç yöntem mevcut olmasına rağmen, anlaşılan o ki hiçbiri kesin sonuç vermiyor. Fakat yeni araştırmaya göre farklı yaklaşımlar şaşırtıcı bir biçimde, hala benzer sonuçlar veriyor.

Yayımlanan yeni araştırma, bir yüzyıldan da uzun süredir yürütülen dinozor vücut kütlesi tahmin tekniklerine dair bir inceleme içeriyor.

“Bulgular, bilim insanlarının bu tarih öncesi hayvanların doğru birer tasvirini yansıtacağına ve özellikle de günümüz dünyasıyla hiçbir ilişkisi olmayan daha büyük dinozorlar hakkında bilgi sağlayacağına dair bir güven oluşturmalı.” diyor New England Üniversitesi Paleobilim Araştırma Merkezi’nin bir üyesi olan çalışmanın lideri Dr. Nicolás Campione.

(Dinozorlar Yok Olmasaydı Neler Olurdu?)

“Vücut ölçüsü, bilhassa da vücut kütlesi; hayvanın yaşamı, beslenme düzeni, üremesi ve hareket kabiliyetine dair neredeyse tüm yönleri belirliyor. Eğer elimizde dinozorun vücut kütlesi hakkında doğru bir tahmin olduğunu bilirsek, yaşamlarını geriye dönük olarak anlamak ve üzerinde çalışabilmek için sağlam bir dayanağımız olur.”

Son nefesini yaklaşık 66 milyon yıl önce veren ve günümüze çoğunlukla kemikleri ulaşan Tyrannosaurus rex gibi sembolik bir dinozorun vücut kütlesini belirlemek hiç de kolay değil. Bu durum, yüz yıldan da uzun bir süredir paleobiyologların becerilerini zorlamaya devam ediyor. Gelmiş geçmiş en büyük kara avcısının kütlesine dair bilimsel tahminler, 3 tondan 18 tona kadar yayılmalarıyla, birbirlerinden büyük ölçüde farklılık gösteriyor.

Dr. Campione liderliğindeki araştırma ekibi, dinozorun kütlesini hesaplayan farklı yaklaşımların bilimsel açıdan aydınlatıcı mı yoksa güçleştirici mi olduğunu belirlemek için, 1905’e kadar uzanan dinozor vücut kütlesi tahminlerine dair kapsamlı bir veri tabanını derledi ve inceledi.

(Kuzey Kutbunda Nesli Tükenmiş Mağara Ayısı Bulundu)

Yıllardır vücut kütlesini hesaplamak için birçok yöntem kullanılmış olsa da, bu yöntemlerin hepsi iki temel yaklaşıma indirgeniyor: Bu yöntemlerden birincisinde bilim insanları, günümüzde yaşayan hayvanların kemiklerini, örneğin kol (humerus) ya da bacak (femur) kemiklerinin çevresini ölçüp hesaplayarak dinozorlarınkilerle karşılaştırıyor; ikincisinde ise hayvanın gerçek hayatta nasıl göründüğünü tahmin eden üç boyutlu rekonstrüksiyonların hacmini hesaplıyor. Hangi yöntemin daha iyi olduğu üzerine yapılan tartışma, uzun süredir şiddetini koruyor.

Araştırmacılar, bir seferde ölçeklendirme ve rekonstrüksiyon yöntemlerinin hepsini karşılaştırdıklarında, tahminlerin çoğunun birbiriyle örtüştüğünü fark ettiler. Belirgin farklar kural değil istisnaydı.

“Aslında, iki yaklaşım birbirine zıt olmaktan ziyade, birbirini tamamlıyor.” diyor Dr. Campione.

“Doğrudan günümüzde yaşayan ve vücut kütlesi bilinen hayvanlardan edinilen ölçümlere dayanan kemik ölçme yöntemi, belli bir kesinlik sağlar fakat bu kesinlik genellikle düşük hassasiyetlidir; iskeletin tamamını içeren rekonstrüksiyonlar ise yüksek hassasiyete sahip olmalarına rağmen bir kesinlik sağlamazlar. Bu durum rekonstrüksiyonların, bizim soyu tükenmiş hayvanların nasıl göründüğüne dair zamanla gözle görülür derecede değişen kendi subjektif görüşlerimizi baz almasından kaynaklanır.

“Uzun zaman önce nesli tükenmiş olan hayvanlara dair anlayışımızın etrafında hep bir belirsizlik olacak ve bu belirsizlik, bu hayvanların ağırlığından kaynaklanacak.” diyor Toronto’daki Royal Ontario Müzesi Temerty Omurgalı Hayvan Paleontolojisi Kürsüsü Başkanı, yeni akademik bildirinin uzman yazarı  Dr. David Evans. “Yeni çalışmamız, dinozorların ağırlığını ölçmekte daha iyiye gittiğimizi ortaya koyuyor ve gelecekteki daha gerçekçi dinozor vücut kütlesi tahminlerinin önünü açıyor.”

Araştırmacılar, gelecekte Mezozoik dinozorların ve nesli tükenmiş diğer hayvanların boyutlarını tahmin etmeye uğraşacak çalışmaların, fayda elde edebilmek için ölçeklendirmeyi ve rekonstrüksiyon yaklaşımlarını daha iyi bütünleştirmeleri gerektiğini söylüyor.

Campione ve Evans, yetişkin bir T. rex’in hemen hemen 7 ton ağırlığında olması gerektiğini ileri sürüyor; bu tahmin, hem rekonstrüksiyon hem de uzuv kemiği ölçeklendirme yaklaşımına göre tutarlılık gösteriyor. Fakat araştırma, bu tür tekil değerlerin doğru olmayabileceğini, kütle tahminleri söz konusu olduğunda belirsizliklerin işbirliğinin önemli olduğunu vurguluyor; ne de olsa dinozorlar, insanlar gibi tek tip ve tahmin edilebilir vücut oranlarına sahip değil.

Bu tür belirsizlikler, “dinozorların kralı” için ortalama minimum 5 ton ve maksimum 10 tonluk bir ağırlık öngörüyor. “Dinozorların ve nesli tükenmiş diğer hayvanların yaşamlarını ortaya çıkarmaya başlayabilmemizin tek yolu; bu yöntemleri kullanmak ve bu yöntemlerin sınırları ile belirsizliklerini anlamaktan geçiyor.” diyor Dr. Campione.

University of New England. 31 Ağustos 2020.

Makale: Campione, N. E., & Evans, D. C. (2020). The accuracy and precision of body mass estimation in non‐avian dinosaurs. Biological Reviews.