Bilinen En Eski Güneş Tutulması Antik Mısır Hakkında Bildiklerimizi Değiştirebilir

3.000 yıldan daha fazla bir süre önce meydana gelen olay, İncil’deki esrarlı ifadeleri açıklamada yardımcı olabilir.

Araştırmacılar şu ana kadar kaydedilmiş en eski Güneş tutulmasını, MÖ 30 Ekim 1207’ye tarihlendirdi. Bu bulgunun antik dünya hakkındaki bildiklerimiz üzerinde büyük değişikliklere yol açacağı düşünülüyor.

Tutulma. C: Cameron McCarty, Matthew Barto

Cambridge Üniversitesi’nden bir ekip tarafından gerçekleştirilen keşif antik Mısır firavunlarının tarihini, eski Mısır metinleri ve güneş tutulmasından bahseden belirli ifadeleri yüzyıllardır kafaları kurcalamakta olan İncil’in de yardımıyla yeniden yazabilir.

Eski Ahit’in Yeşu Kitabı’nda “Yeşu’nun halkın önünde Rab’be şöyle seslendi “Dur, ey Güneş Givon üzerinde. Ve ay sen de Ayalon Vadisi’nde”. Halk düşmanlarından öcünü alıncaya dek güneş durdu, ay da yerinde kaldı.” ifadesi yer alıyor ve Yeşu’nun İsrail halkını -günümüzde İsrail ve Filistin sınırlarında kalan antik bölge- Kenan topraklarına yöneltişi anlatılıyor.

Cambridge Üniversitesi Malzeme Bilimi ve Metalurji Bölümü’nden araştırma eş yazarı Sir Colin Humphreys “Eğer bu ifadeler gerçek bir gözlemi izah ediyorsa o zaman önemli bir astronomik olay söz konusu demektir. Burada bize düşen metnin aslında ne anlama geldiğini kavramak” diyor.

(Antik Mezopotamya’da Güneş Tutulmaları)

Bulgulara dair ayrıntıları içeren çalışma, Kraliyet Astronomi Derneği’nin çıkardığı Astronomy & Geophysics dergisinde yayımlandı.

Humphreys, 1611 yılında tamamlanan King James çevirisini takip eden modern İngilizce çevirilerde bu metnin genellikle güneş ve ayın yerlerinde durdukları şeklinde tercüme edildiğini söylüyor.

Humphreys sözlerine “Ancak orijinal İbranice metne döndüğümüz zaman, bu ifadelerden başka bir anlam çıkarmanın, güneş ve ayın normalde yaptıkları şeyi yani parlamayı kestikleri şeklinde yorumlamanın da mümkün olduğu konusunda karar kıldık. Bu bağlamda, İbranice ifadeler bir Güneş tutulmasını, diğer bir deyişle Ay’ın Dünya ile Güneş arasında girmesinden dolayı gün ışığının yeryüzünde bazı bölgelere ulaşmamasını, izah ediyor olabilir. İbranice “durdu” kelimesinin antik astronomik metinlerde tutulmaları ifade eden Babilce kelimeyle aynı kökene sahip olması bu yönde bir yorumlamayı destekliyor.” diyerek ekliyor.

Humphreys ve araştırma eş yazarı Graeme Waddington Yeşu Kitabı’nda yer alan metnin bir Güneş tutulmasını izah ettiğini iddia eden ilk araştırmacılar değil. Ancak, daha önceki tarihçilerin yapılması gereken hesaplamaların zorlu doğası nedeniyle olasılıkları daha ileri bir düzeyde değerlendirmenin mümkün olamayacağını söyledikleri belirtiliyor.

Firavunların saltanatlarını tarihlendirmede yardımcı olabilecek metni içeren, Mernaptah Steli olarak bilinen büyük granit stel İsraillilerin MÖ 1500 ile 1050 yılları arasında aslında Kenan diyarında olduklarına dair bağımsız kanıtlar içeriyor. Stelde Antik Mısır kralı Merneptah’ın saltanatının beşinci senesinde kazındığı ve Merneptah’ın İsrail halkını alt ettiği bir seferden bahsediliyor.

(Odysseia Destanı MÖ. 1. Binyıldaki Güneş Tutulmasından Bahsediyor Olabilir)

Tarihçiler daha önce bu steli ve Yeşu Kitabı’nda yer alan ifadeleri olası tutulmayı tarihlendirmek için kullanmaya çalışmış, ancak yalnızca Ay’ın doğrudan Güneş’le Dünya’nın arasından geçerek Güneş’in disk halinde görünen yüzünü tamamen örtmesiyle oluşan tam tutulmalara baktıkları için çabaları sonuçsuz kalmıştı.

Kaydedilmiş en eski tutulma bir Ay tutulmasıydı. Bu tutulmada Ay doğrudan Güneş’in önünden geçerken Güneş’in disk halinde görünen yüzünü tamamen örtemediğinden ateş çemberi şeklinde bir görüntü oluşur. Antik dünyada hem Güneş tutulması hem de Ay tutulması aynı şekilde ifade ediliyordu.

Araştırmacılar, MÖ 1500 ve 1050 yılları arasında görünmüş olabilecek tek Ay tutulmasının MÖ 30 Ekim 1207 tarihinde gerçekleştiğini hesapladı.

Eğer hesaplamalar doğruysa bu tutulma şu ana kadar kaydedilmiş bilinen en eski tutulma olacak. Bunun ayrıca, araştırmacıların II. Ramses ve oğlu Merneptah’ın saltanatlarını tarihlendirmelerine imkân sağlayacağı da düşünülüyor. Mısır bilimciler firavunların hangi tarihlerde hüküm sürdüğünü tam olarak belirlemenin oldukça zor olduğunu belirtiyordu.

Humphreys “Güneş tutulmaları antik dünyada olayları tarihlendirmek için sabit noktalar olarak kullanılıyordu” diyor.

Yeni araştırmaya göre Merneptah’ın saltanatı MÖ 1210 ve 1209’da başladı, bu da ne kadar süre iktidarda kaldığı Mısır metinlerinden bilindiği için Ramses’in MÖ 1276 ve 1210 yılları arasında hüküm sürdüğünü ortaya koyuyor.

IB Times. 30 Ekim 2017.