Avustralya’nın Marra Wonga Kaya Sanatına Derin Bir Bakış

Avustralya’da yer alan Marra Wonga’daki tasvirler, binlerce farklı katmana sahip bir hikayeyi anlatıyor.

Avustralya Queensland’in merkezinde, Barcaldine yakınlarındaki Marra Wonga bölgesi, yaklaşık 15.000 bireysel kaya sanatı eserine ev sahipliği yapıyor.

160 metrelik kumtaşı boyunca uzanıyor ve hatta yapılışları muhtemelen birkaç bin yıl öncesine dayanıyor olsa da bu petroglifler, birbirlerine bağlı bir hikaye anlatıyor: Aborjin kültürlerinde, Eski Yunanların Pleiades (Ülker – Yıldız Kümesi) mitine çok benzeyen ortak bir motif olan Yedi Kız Kardeş’in hikayesi.

(İlgili: Aborjinler, Bumerang ile Taş Aletleri Keskinleştiriyordu)

Bölgenin sanatını hem arkeolojik hem etnografik bir bakış açısıyla belgeleyen Griffith Üniversitesi ve Iningai Geleneksel Sahipleri merkezli araştırmacılar, yakın zaman önce bulgularını Avustralya Arkeolojisi adlı akademik dergide yayınladılar. 

Griffith Üniversitesi Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Merkezi’nden başyazar Profesör Tacon, “Marra Wonga’nın oyulmuş alanının uzunluğuna yayılmış on tasarım kümesi, tasarımlar zaman içinde bu kümelerin ve diğer kaya işaretlerinin birikmesiyle muhtemelen farklı zamanlarda yapılmış olsa da güneyden kuzeye belirli bir düzende yerleştirilmiş gibi görünüyor.” diye belirtiyor ve şöyle devam ediyor: “Ancak, düzen, çağdaş Aborjin topluluğu üyeleri için Yedi Kız Kardeş (Pleiades) hikayesinin farklı bölümleri olarak doğru sıralamayla anlamlı.”

Petroglifler çoğunlukla hayvan izleri, çizgiler, oyuklar ve delikler şeklinde, ancak çok daha ayrıntılı tasarımlar da bulunuyor; yılanlar, yedi yıldız kümesi, oyulmuş ayaklar (bazıları altı parmaklı) ve oyulmuş bir penis gibi.

Alanın güney ucundaki bir antropomorfik figür, Iningai halkı tarafından Wattanuri olarak yorumlanıyor. Bu atasal varlık, Yedi Kız Kardeş’in takipçisi olarak, farklı isimlerle bir dizi Yerli Avustralya hikayesinde görülüyor. 

Profesör Tacon’un belirttiğine göre, Yedi Kız Kardeş anlatısı ülkeden ülkeye değişiklik gösteriyor, ancak farklı versiyonların çoğunda bulunan bir dizi bileşen de var. 

“Arkeolojik veya görsel bir bakış açısıyla bunları o bölgede görebiliyoruz. Etnografik açıdan veya çağdaş kültürel bakış açısından, bölge birçok farklı anlam biçimine sahip bir öğretim yeri, ancak kilit hikaye Yedi Kız Kardeş.”

Araştırmacılar, Marra Wonga’daki sanatın kaç yaşında olduğunu henüz kesin olarak bilmiyorlar. Taş sanatının tarihlendirmesi, özellikle de bunun gibi kumtaşı sığınaklarda, herkesin bildiği üzere zor.

Araştırmacılar, bazı tasarımların 5.000 yıldan daha eski olduğunu, diğer beyaz şablonların ise bir veya iki yüzyıl kadar genç olabileceğini düşünüyorlar.

Tacon, “Gelecekte alanın yakınında bazı kazı planları var ve bu durum, o bölgedeki yerleşim süresinin uzunluğunu belirlememizi sağlayacak. Bazı oyulmuş figürlerin üzerindeki yaban arısı yuvalarının tarihleme için örneklenme olasılığı bulunuyor.” diye belirtiyor. 

Araştırmacılar makalelerinde, Marra Wonga’nın “birçok benzersiz özelliği göz önüne alındığında özel koruma, muhafaza ve yönetime layık olağanüstü bir kaya sanatı alanı” olduğunu belirtiyorlar ve bölgede sürdürülebilir turizmi koruma ve yönetme konusunda daha fazla araştırma öneriyorlar.

“Marra Wonga, çağdaş Yerli yorumu ve tasvirler açısından, Yedi Kız Kardeş anlatısı için muhtemelen Avustralya’daki en güçlü kaya sanatı alanı.”

Cosmos Magazine. 23 Eylül 2022.

Makale: Taçon, P. S., Thompson, S., Greenwood, K., Jalandoni, A., Williams, M., & Kottermair, M. (2022). Marra Wonga: Archaeological and contemporary First Nations interpretations of one of central Queensland’s largest rock art sites. Australian Archaeology, 88(2), 159-179.