Avrupa Yaban Kedileri, 2.000 Yıl Evcil Kedilerle Çiftleşmemiş

Genetik analizler, Avrupa’ya özgü yaban kedilerinin yaklaşık 2.000 yıl boyunca evcil kedilerle çiftleşmekten kaçındığını gösteriyor.

Current Biology dergisinde yayımlanan iki makaleye göre, Yakın Doğu’dan getirilen evcil kediler ile Avrupa’ya özgü yaban kedileri, 2.000 yıl boyunca birbirleriyle temas halinde olmalarına rağmen 1960’lara kadar birbirine karışmamış.

Uluslararası bir ekip, Avrupa’daki kedilerin tarihine ilişkin anlayışımızı değiştirecek yeni arkeolojik ve genetik kanıtlar buldu. Ekip, son 8.500 yılda 85 arkeolojik alandan 48 modern ve 258 antik örnek dahil olmak üzere hem yabani hem de evcil kedileri analiz etti. Araştırmacılar daha sonra evcil kedilerin 2.000 yıldan daha önce Avrupa’ya getirilmesi ve yerli Avrupa yaban kedileriyle temasa geçmesinin ardından melezleşme modellerini değerlendirdi.

(İlgili: Kedilerin Avrupa’ya İlk Çiftçilerle Gittiği Teorisi Çürüyor)

Araştırmanın sonuçları, bu bölgede evcil kedilerin ortaya çıkmasından itibaren, bu hayvanların Avrupa yaban kedileriyle genellikle çiftleşmekten kaçındıklarını gösteriyor. Ancak yaklaşık 50 yıl önce İskoçya’da her şey değişti. Belki de yaban kedisi popülasyonunun azalmasının ve diğer yaban kedileriyle çiftleşme fırsatının bulunmamasının bir sonucu olarak, yabani ve evcil kediler arasındaki çiftleşme oranları hızla arttı.

Bristol Üniversitesi’nden ve İskoçya Kraliyet Zooloji Derneği’nden Jo Howard-McCombe, “Yaban kedileri ve evcil kediler çok yakın zamanda melezleşti. Melezleşmenin yerli türlerin çoğu için ortak olan modern tehditlerin bir sonucu olduğu açık. Habitat kaybı ve zulüm, Britanya’da yaban kedilerini yok olmanın eşiğine getirdi. Popülasyon geçmişlerine bakmak için genetik verileri kullanabilmemiz ve öğrendiklerimizi İskoç Yaban Kedilerini korumak için kullanabilmemiz büyüleyici.” diyor.

Oxford Üniversitesi’nden Profesör Greger Larson, “Kedi ve köpeklerin çok farklı olduğunu düşünmeye eğilimliyiz. Verilerimiz, en azından yabani atalarıyla çiftleşmekten kaçınma açısından köpek ve kedilerin diğer tüm evcil hayvanlardan çok daha fazla birbirine benzediğini gösteriyor. Bunun neden doğru olduğunu anlamak eğlenceli olacak.” diyor.

Bristol Üniversitesi’nden Profesör Mark Beaumont, “İskoç yaban kedisinin doğası ve yabani evcil kedilerle ilişkisi uzun süredir bir gizemdi. Modern moleküler yöntemler ve matematiksel modelleme, İskoç yaban kedisinin gerçekte ne olduğunun ve onun düşüşüne yol açan tehditlerin anlaşılmasına yardımcı oldu.” diyor.

Sığır, koyun, keçi, köpek ve domuz gibi evcil hayvanlar, 10.000 yıl önce çiftçi topluluklarının ortaya çıkışından bu yana insanlarla yakından ilişkili. Bu sıkı ilişkiler, bitki ve hayvanların insan eliyle kendi doğal yayılış alanlarının çok ötesine yayılmasına yol açtı.

Son on yılda, modern ve antik bireylerin genomik dizileri, evcil hayvanların yeni bölgelere taşınmasıyla yakın akraba yabani türlerle çiftleştiklerini ve bunun da genomlarını önemli ölçüde değiştirdiğini ortaya çıkardı. Bu model, köpekler dışında her evcil hayvanda görülüyor. Evcil kedilerin Avrupa yaban kedileriyle çiftleşip çiftleşmediğini bilmek büyüleyici olurdu, ancak Avrupa genelinde yerli yaban kedisi popülasyonlarının azalması ve antik kedi genomlarının eksikliği bunu yapmayı zorlaştırdı.

University of Oxford. 6 Kasım 2023.

Makale 1: Jamieson, A., Carmagnini, A., Howard-McCombe, J., Doherty, S., Hirons, A., Dimopoulos, E., … & Frantz, L. (2023). Limited historical admixture between European wildcats and domestic cats. Current Biology, 33(21), 4751-4760.

Makale 2: Howard-McCombe, J., Jamieson, A., Carmagnini, A., Russo, I. R. M., Ghazali, M., Campbell, R., … & Beaumont, M. A. (2023). Genetic swamping of the critically endangered Scottish wildcat was recent and accelerated by disease. Current Biology, 33(21), 4761-4769.