Atlar Düşündüğümüzden Çok Daha Zeki Olabilir

Araştırmacılar, atların daha önce düşünülenden çok daha zeki olduğunu iddia ediyor. Yeni araştırma, atların en az çabayla en çok ödülü kazanmak için oyun sırasında stratejilerini ustalıkla nasıl değiştirdiklerini gösteriyor.

Nottingham Trent Üniversitesi’ndeki at uzmanları, atların öğrenme süreçlerini daha iyi anlayarak bu bilgiyi onların daha insancıl yöntemlerle eğitilmesi ve refahlarının artırılması için kullanmayı hedefleyen bir çalışma başlattı. Çalışma Applied Animal Behavior Science dergisinde yayımlandı.

Ekip, atların öğrenme süreçlerini anlamak için hayvanların burunlarıyla bir kart parçasına dokunarak ödül kazandığı bir görev tasarladı. Ve bu görevi zamanla daha da zorlaştırarak devam ettiler.

Bir sonraki aşamada atlar, ışık açıkken karta dokunurlarsa ödüllendirilmeyecek fakat ışık kapalıyken dokunurlarsa ödüllendirileceklerdi.

(İlgili: İnsanlar 4.200 Yıl Önce Evcil Atları Avrasya’ya Yaymaya Başladı)

Ancak tüm atlar bu görevi yerine getirmekte zorlandı. Işığın açık ya da kapalı olmasına bakmaksızın karta gelişigüzel dokundular. Ancak yine de tüm doğru yanıtları için sık sık ödüllendirildiler.

Son aşamada ise araştırmacılar “dur” ışığı yanarken karta dokunan atlara ceza uygulamaya başladı. Bu durumda atlar 10 saniyelik bir bekleme süresine alınarak oyunu oynamaktan menedildiler veya ödül alma şansını kaybettiler.

Bu aşamadan sonra ekip, tüm atların hatalarında ani ve son derece önemli bir azalma yaşandığını gözlemledi. Atlar, oyunu doğru oynamaya başladılar ve ödüllerini almak için karta yalnızca doğru zamanda dokundular.

Araştırmacılar, atların oyunu başlangıçtan itibaren anladıklarını ancak oyunu daha az dikkatle oynayacak bir strateji geliştirdiklerini düşünüyor. Bu strateji, atların başlangıçta daha az çaba harcamalarını sağlıyordu ve atlar bu yüzden hatalı davranışlar sergilemiş olabilir.

Araştırmacılar, bu yaklaşımın atın geleceği düşünmesini gerektirdiğini ve çok hedef odaklı olduğunu; atların neyi başarmak istediklerine ve bunu başarmak için atmaları gereken adımlara odaklanmaları gerektirdiğini söylüyor.

Bu tür bir düşünme yetisinin daha önce bir atın bilişsel kapasitesinin ötesinde olduğu düşünülüyordu. Ancak çalışma bu düşünceye meydan okuyor.

Kıdemli araştırmacı Dr. Carrie Ijichi çalışma ile ilgili, “İlk başta atların karta tekrar tekrar dokunmaya devam ettiklerini gördük. Çünkü muhtemelen minimum zihinsel çabayla sık sık ödül alacaklarını fark ettiler.” diyor.

“Ödül kazanmak için rastgele karta dokunmanın bir maliyeti yoktu. Bazen işe yarıyordu, bazen yaramıyordu. Ancak hatalar için bir maliyet getirdiğimizde atlar anında durumu anlayıp oyunu doğru oynamaya başladılar. Atlar doğal dâhiler olarak düşünülmezler. Genellikle sıradan olarak kabul edilirler. Ancak bu çalışma, onların ortalama olmadığını ve aslında bilişsel olarak düşündüğümüzden daha gelişmiş olduklarını gösteriyor.” diyor.

Ijichi ayrıca; “Artık atların, daha önce çok karmaşık olduğu düşünülen ‘model tabanlı öğrenme’ adı verilen bir öğrenme yöntemini kullanabiliyor olabileceğini düşünüyoruz. Bu, onların davranışlarını ve yeteneklerini çok daha iyi anlamamıza yardımcı olacak.” diyor.

“Bu çok etkileyici çünkü atlarda, insanlarda bu tür düşünme biçimini ürettiğini düşündüğümüz pre-frontal korteks çok az gelişmiş durumda. Bu da atların benzer bir sonuca ulaşmak için beynin başka bir bölgesini kullanıyor olmaları gerektiği anlamına geliyor. Ve bu da bize hayvan zekâsı ya da duyarlılığı hakkında, tıpkı bizde olduğu gibi ‘inşa edilip edilmediklerine’ bakarak varsayımlarda bulunmamamız gerektiğini öğretiyor.”

Nottingham Trent Üniversitesi Hayvan, Kırsal ve Çevre Bilimleri Okulu’nda görevli araştırmacı Louise Evans, “Mola uygulamasını başlattığımızda atların performansının artmasını bekliyorduk. Ancak iyileşmenin bu kadar hızlı ve belirgin olması bizi şaşırttı.’’ diyor ve ekliyor.

“Hayvanlar genellikle yeni bilgi edinmek için bir görevi birkaç kez tekrarlamaya ihtiyaç duyarlar, oysa atlarımız hatalar için bir maliyet getirdiğimizde anında gelişim gösterdi. Bu, atların oyunun kurallarının ne olduğunu başından beri bildiklerini gösteriyor.”

Nottingham Trent University. 13 Ağustos 2024.

Makale: Evans, L., Cameron-Whytock, H., & Ijichi, C. (2024). Whoa, No-Go: Evidence consistent with model-based strategy use in horses during an inhibitory task. Applied Animal Behaviour Science, 277, 106339.