Atina’da Tiranlığa Karşı Antik Bir Yasa

Atina’da MÖ 337/6 yılına tarihlenen bu stel üzerindeki yazıt, tiranlığa karşı alınmış sert bir yasa kararını belgeliyor.

“Demokrasi Yazıtı” (Stele of Democracy) olarak bilinen bu taş anıt, yalnızca yasal metni değil, aynı zamanda demokrasinin sembolik bir temsilini de içeriyor: Halkı (Demos) temsil eden figür, Demokrasi (Demokratia) figürü tarafından taçlandırılıyor.

Yazıtta yer alan yasa, Atina demokrasisine yönelik herhangi bir tehdit karşısında alınacak önlemleri açıkça ortaya koyuyor. Yasaya göre, Atina halkına (Demos) ya da demokrasisine karşı tiranlık kurmaya kalkışan, bu sürece katılan ya da destek veren herkesin öldürülmesi durumunda bu eylem suç sayılmayacaktı. Bu tür bir girişimi engelleyen kişiler “suçsuz” kabul edilecekti.

Yasa ayrıca, Atina demokrasisi devrilirse Areopagos Meclisi’nin (konsey üyelerinin oluşturduğu aristokratik meclis) tüm üyelerinin görevine devam etmesini, toplantıya katılmasını ya da herhangi bir konuda görüş bildirmesini yasaklıyor. Eğer buna rağmen bir üye Areopagos’a katılır ya da görev yapmaya devam ederse, hem kendisi hem de soyundan gelenler yurttaşlık haklarından mahrum kalacak, malları kamulaştırılacak ve bu mal varlığının onda biri tanrıçaya (muhtemelen Athena) sunulacaktı.

Bu yasanın kalıcı hale getirilmesi ve görünür kılınması için de özel bir düzenleme yapılmıştı: Konseyin sekreteri, bu yasayı iki ayrı taş yazıt (stel) üzerine kazıtacak ve bu yazıtlardan biri Bouleuterion’a (Meclis binasına) giden kapının yakınında Areopagos girişine, diğeri ise halk meclisinin toplandığı Ekklesia alanına yerleştirilecekti. Bu yazıtların hazırlanması için halkın hazinesinden 20 drahmi ayrılması kararlaştırılmıştı.