Asya’nın Diğer ‘Çin Seddi’ İstilaları Püskürtmek için Yapılmamış

4.000 km’lik Orta Çağ Surları Sistemi’nin Moğolistan kesiminde yapılan kazılar, amacının istilaları püskürtmek olmadığını gösteriyor.

Çin Seddi, Doğu Asya’daki en tanınmış tahkimat zinciri, hatta muhtemelen dünyanın en ünlüsü. Ancak sadece birkaç günlük at yolculuğu mesafesinde, bir zamanlar onunla boy ölçüşen ama çok farklı bir amaca hizmet eden, uzun süredir unutulmuş bir duvar sistemi bulunuyor.

Yeni bir arkeolojik kazıda araştırmacılar, günümüz Çin, Moğolistan ve Rusya topraklarının bir kısmına yayılan, yaklaşık 4.000 kilometre uzunluğundaki bir Orta Çağ Surları Sisteminin kesimlerini açığa çıkardı.

(İlgili: 405 Kilometrelik Gizemli “Moğolistan Seddi” İlk Kez İncelendi)

Bu sistem, özellikle Sibirya ve Çin’in kuzeydoğusundan Curçen halkınca kurulan Jin Hanedanı başta olmak üzere, bir dizi birbirleriyle savaşan hanedan tarafından 826 ila 1.125 yıl önce inşa edildi.

Arkeologlar, “Moğolistan Kısmı” diye bilinen ve 405 kilometre boyunca uzanan, sistemin daha az tanınan bölümünü inceledi. Amaçları, çoktan kaybolmuş bir kültürün böylesi bir yapıyı neden büyük zahmetle inşa ettiğini çözmekti.

Araştırmanın başyazarı, arkeolog Prof. Gideon Shelach-Lavi, “Çevrili alanın ve Moğolistan Yayı’nın kullanımını belirlemeye çalıştık. İşlevi neydi? Birincil olarak istilacı ordulara karşı savunma amacıyla tasarlanmış bir askeri sistem miydi, yoksa sınır geçişlerini yönetmek, sivil huzursuzlukları gidermek ve küçük çaplı akınları önlemek suretiyle imparatorluğun en dış bölgelerini denetlemek için miydi?” diyor.

Araştırmacılar şaşırtıcı bir şekilde, Orta Çağ Duvar Sistemi’nin bu kısmının mutlaka askeri amaçlarla inşa edilmediğine dair kanıtlar bulundu.

Moğolistan Yayı’nın büyük kısmı aşılmaz bir duvar değil, yanında toprak yığını bulunan nispeten sığ bir hendekten ibaretti. Bu da araştırmacılara, yapının istilacıları etkili biçimde caydırmasının mümkün olamayacağını düşündürdü. Bunun yerine, Jin Hanedanı’nın doğrudan denetimi altındaki alanı işaretleyen bir sembol işlevi gördüğünü düşünüyorlar.

Ayrıca, insanların hareketini geçişlerin daha rahat yönetilebildiği kapılara yönlendirmeye de hizmet etmiş olabilir. Hendek hattı boyunca yakın aralıklarla konumlandırılmış hisarlar/karakollar, görevli personelin geçişleri izlemesini ve gerekirse kısıtlamasını sağlamış olmalıydı. Bu da Moğolistan Yayı’nın, askeri savunmadan ziyade sivil amaçlar için tasarlandığını düşündürüyor. Daha geniş Orta Çağ Surları Sistemi’nin bazı kesimlerinin, büyük dış istilalara karşı savunmaktan çok, insan, hayvan ve mal akışını düzenlemeye odaklandığı anlaşılıyor.

Bununla birlikte, yönetici güçler inşa ve bakım konusunda cimri davranmamıştı. Arkeologlar, çok sayıda Song Hanedanı sikkesi, demir eser ve burada yıl boyunca askerler ile askeri görevlilerin konuşlandığına işaret eden bulgular ortaya çıkardı; bu da bu sınırın kontrolü ve bakımı için hatrı sayılır kaynak ayrıldığını gösteriyor.

Yine de tüm bu çabalara rağmen tahkimatlar nihayetinde yetersiz kaldı. 13. yüzyılda Jin Hanedanı Moğollara yenildi ve onların fethiyle birlikte, etkileyici duvar sistemi de gözden düştü ve unutuldu.

IFL Science. 29 Mayıs 2025.

Makale: Shelach-Lavi, G., Amartuvshin, C., Heimberg, D., Wolin, D., Angaragdulguun, G., Rogovski, T., … Honeychurch, W. (2025). Life along the medieval frontier: archaeological investigations of the south-eastern long wall of Mongolia. Antiquity, 99(405), 850–869.