Aşıklı Höyük’ün İzinde, Sanat ve Arkeoloji Arasında Bir Diyalog

Orta Anadolu’nun bilinen en eski köyü Aşıklı Höyük, 13 yerli ve yabancı sanatçının işleri üzerinden sanat ve arkeoloji arasında bir diyaloğa dönüştü. 4 Şubat 2022 Cuma günü Tarihi Hüsrev Kethüda Hamamı’nda ziyarete açılacak ‘Kazı İzleri / Lines of Site’ sergisi 25 Şubat tarihine kadar izlenebilir.

Günümüz Türkiye coğrafyasında Aksaray’ın Gülağaç ilçesinde, Hasan Dağı ile Melendiz Çayı arasında yer alan Aşıklı Höyük, Orta Anadolu’nun bilinen en eski köyü. 10 bin 500 yıllık tarihe sahip Aşıklı Höyük, avcı toplayıcı dönemden yerleşik tarım düzenine geçişin hemen her aşamasının izlenebildiği bir kazı alanı. İlk beyin ameliyatının yapılması, koyun ve keçinin ilk kez evcilleştirilmesi gibi pek çok ilkin de yaşandığı bir arkeolojik yerleşim yeri olmasıyla dikkat çekiyor. 

Kazı çalışmalarının 32 yıldır devam ettiği Aşıklı Höyük’ün tarihi hâlen keşfedilmeyi beklerken, kazı çalışmalarını desteklemek, kültürel mirasın özellikle yerel halk tarafından benimsenmesini ve korunmasını sağlamak ve kazı alanının tanınırlığını artırmak için çalışan Aşıklı Höyük Dostları Derneği’nin çabalarıyla 10.500 yıllık tarih sanatla buluştu.

(Aşıklı Höyük’te Neolitik Hayvanlar Arasında Erken Ölüm Fazlaydı)

Derneğin ‘Sanat ve Arkeoloji Projesi’, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği’nin mali desteği ile hayata geçirilen “Ortak Kültür Mirası: Türkiye ve AB Arasında Koruma ve Diyalog-II (CCH-II) Hibe Programı” kapsamında desteğe değer bulundu.

Universitat Autònoma de Barcelona (UAB) ve University of Dundee (UD) ile birlikte planlanan ve yürütülen disiplinler arası proje; sanat, tarih, sanat tarihi, arkeoloji ve antropolojiyi bir araya getirerek, Aşıklı Höyük’ü tanıtma amacını taşıyor. Proje kapsamında, farklı ülkelerden sanatçıların üreteceği eserlerle, Aşıklı Höyük’teki yaşam, insanlık tarihindeki önemli gelişmeleri de aktaracak şekilde sunuluyor.

5 ülkeden 13 sanatçının eserleri

4 Şubat 2022 Cuma günü Tarihi Hüsrev Kethüda Hamamı’nda ziyarete açılacak ‘Kazı İzleri / Lines of Site’ sergisi, Türkiye, İngiltere, İspanya, ABD ve Kolombiya’dan 13 sanatçının farklı disiplinlerde ürettiği eserlere yer veriyor.

Fırat Arapoğlu ve Gary Sangster küratörlüğünde hazırlanan sergide yer alan eserler, sanatçıların Aşıklı Höyük kazı alanındaki deneyimlerinin izlerini taşıyor.

Sergide çalışmaları ile yer alan sanatçılar arasında ise Özgül Arslan (Türkiye/UK), Eva Bosch (Katalonya/UK), Şahin Domin (Türkiye), Ahmet Rüstem Ekici (Türkiye), Leyla Emadi (Türkiye), Stephen Farthing (UK/ABD), Murat Germen (Türkiye), Osman Nuri İyem (Türkiye), Blanca Moreno (Kolombiya), Dillwyn Smith (UK), Hakan Sorar (Türkiye), Anita Taylor (UK) ve Emre Zeytinoğlu (Türkiye) bulunuyor.

Ferhat Boratav: ‘Aşıklı Höyük’ü dünyaya tanıtacağız’

Aşıklı Höyük Dostları Derneği Başkanı Ferhat Boratav, projeyle ilgili şunları söyledi: “Biz dernek olarak Aşıklı Höyük’ü desteklemek için çalışıyoruz. Bu sergi projesiyle Aşıklı Höyük’ü arkeolojiyle, sanat tarihiyle, güncel sanatlarla ve antropolojiyle ilgilenen kesimlere, ama daha da önemlisi, bu toprakların kültür mirasında, çok da iyi bilinmeyen bir dönemi bilmeyen insanlara tanıtmayı amaçlıyoruz. Çünkü Aşıklı Höyük, ‘başka bir toplum düzeni mümkün mü’ sorusunun peşinden giden herkesin hayal gücünü kamçılayacak bir yer olarak, bilmeye görmeye değer. Serginin İstanbul’dan sonra İspanya’nın Barcelona ve İskoçya’nın Dundee şehirlerini de ziyaret edecek olması Aşıklı Höyük’teki kadim mirası uluslararası kamuoyunun da dikkatine sunacak. Amacımız Aşıklı Höyük’ü dünyaya tanıtmak.”

‘Farklı bir deneyim’

Serginin küratörlerinden Fırat Arapoğlu, sergiyi şu sözlerle özetliyor: “Sergi, 5 ülkeden 13 sanatçının Aşıklı Höyük kazısı ile süregelen ilişkileri üzerinden şekillendi.  Eserler sanatçıların Aşıklı Höyük’ün tarihi üzerine yaptığı entelektüel ve sanatsal sorgulamaları sonucunda ortaya çıktı. Farklı disiplinlerde üretilmiş yapıtların buluştuğu bu sergi, sanatçıların uluslararası perspektiflerini, farklı medya ve ışık kullanımlarını ve kendi eşsiz araştırma meraklarını içeriyor. Bu sayede kazı çalışmaları sanat aracılığıyla belgelenerek, bulgular farklı temalarla yeniden ortaya çıkıyor.”

Serginin diğer küratörü Gary Sangster ise projeye ilişkin şunları söylüyor: “Arkeoloji ve sanatın eleştirel metodolojileri farklı olsa da baktıkları yerler aynı: Görsellik, maddesellik, uzamsallık, zaman, arşivin doğası, anlam, değer, insan olmanın anlamı ve bu anlamın nasıl ifade edildiği gibi. Aşıklı Höyük’ün barındırdığı tarih ile sanatçıların entelektüel yaratımları birleşince ortaya arkeolojinin aydınlattığı yolda yeni formlar ve görüntüler çıktı. Serginin izleyicilere Orta Anadolu’nun bu en eski yerleşim yerinin tarihini birlikte keşfedeceğimiz farklı bir deneyim yaşatacağına inanıyorum.”

25 Şubat’a kadar ziyarete açık

25 Şubat 2022 Cuma gününe kadar Tarihi Hüsrev Kethüda Hamamı’nda ziyarete açık kalacak ‘Kazı İzleri / Lines of Site’ sergisi, İstanbul’dan sonra İspanya’nın Barcelona ve İskoçya’nın Dundee şehirlerinde izleyici ile buluşacak.

Seminer programı

‘Kazı İzleri/Lines of Site’ sergisine paralel olarak, 4 – 22 Şubat 2022 tarihleri arasında bir dizi seminer düzenlenecek. Sanat ve Arkeoloji Projesi Seminer Programı Postane binası, Galata’da gerçekleşecek, ayrıca YoutTube üzerinden canlı yayınlanacak.

‘AÇIKLAMALAR’

4 Şubat 2022 Cuma / 18.00

Tema: Geçmişi çağdaş sanat yolu ile tasarlama, kanıta dayalı bir kültürde yaratıcılığın ve sanat pratiğinin rolü.

Panelistler: Eva Bosch, Dillwyn Smith, Anita Taylor

Moderatör: Gary Sangster

‘İÇKİN MALZEME’

7 Şubat 2022 Pazartesi / 18.00

Tema: Nesneler, eserler ve malzemeler sanatçıların biçim ve anlam üretmeleri için hayal güçlerini nasıl teşvik eder?

Panelistler: Şahin Domin, Leyla Emadi, Osman Nuri İyem

Moderatör: Fırat Arapoğlu

‘AŞIKLI’NIN KEŞFİ, DÜNYA TARİHİNDEKİ YERİ’

15 Şubat 2022 Salı / 18.00

Tema: Aşıklı kazılarının başlaması, zaman içinde değişiklikler ve Aşıklı’daki inovasyonlar.

Panelistler: Mihriban Özbaşaran, Güneş Duru

Moderatör: Ferhat Boratav

‘BİLİM VE SANAT’

18 Şubat 2022 Cuma / 18.00

Tema: Arkeoloji ile sanatın (bilim ile sanatın) etkileşimi, birbirlerinden öğrendikleri, araştırmacılara ve sanatçılara gelecekteki çalışmalarına etkileri.

Sanatçıların nasıl araştırma yaptıkları ile arkeologların bilgiye nasıl ulaştıkları arasındaki ilginç farklılıklar ve bu farklılıkların neden önemli olduğu veya ürettikleri bilginin nasıl farklı olabileceği, yanı sıra birbirleriyle etkin bir şekilde nasıl etkileşime girebilecekleri.

Panelistler: Ahmet Rüstem Ekici, Murat Germen, Hakan Sorar, Melis Uzdurum, Sera Yelözer,

Moderatör: Demet Güral

‘BİR ŞEYLERİ ORTAYA ÇIKARMA’

22 Şubat 2022 Salı / 18.00

Tema: Kazı alanına yeni anlam yükleme.

Panelistler: Özgül Arslan, Savaş Çekiç, Emre Zeytinoğlu

Moderatör: Güneş Duru