Arkeologlar İsrail’de 5.500 Yıllık Anıtsal Kent Kapısı Buldu

Arkeologlar, İsrail’deki Tel Erani yerleşmesinde 5.500 yıllık anıtsal bir kent kapısının ortaya çıkarıldığını duyurdu.

Bu kapı, geleneksel yerel kerpiç yerine, Erken Tunç Çağı’na tarihlenen dev taş bloklardan inşa edilmişti. Yaklaşık 1,5 metre yüksekliğindeki kapı aynı zamanda şehir surlarının içinden geçen bir taş geçit ve iki taş koruma kulesi içeriyordu.

Ekip, Tel Erani kentini kazarken, anıtsal taş ve kerpiçten yapılmış 5.500 yıllık bir geçit keşfetti ve bu da bölgedeki kentleşmenin sanıldığından yüzyıllar önce başladığını gösteriyor.

Kapının malzeme yapısı, yerleşimin geri kalanıyla daha tutarlı olan kerpiçten yapılmış başka bir kapının varlığı ile birlikte arkeologların kafasını karıştırdı.

(İlgili: Hala Sultan Tekke Köyü, Önemli Bir Tunç Çağı Merkeziydi)

Ekip, her iki kapının da o dönemde kullanımda olup olmadığını belirleyebilmek için kapıların yanında bulunan çömlekleri inceledi.

Kazı alanının yöneticisi Emily Bischoff, “Erken Tunç Çağı’na tarihlenen bu kadar büyük bir kapı ilk kez ortaya çıkarıldı.” diyor.

“Bu kapının ilginç yanı, kısmen kerpiçten, kısmen yekpare taşlardan inşa edilmiş olması ve bu taşların benden daha büyük olması. Süreç, inşaatçıların malzemeleri çok uzaklardan tedarik etmesinin yanı sıra yüzlerce hatta binlerce kerpiç üretmesini gerektiriyordu.”

“Bu bir veya birkaç kişi tarafından başarılmadı. Tahkimat sistemi, kentleşmenin başlangıcını temsil eden sosyal organizasyonun kanıtı. İnsanlar ilk kez tüm bölgede yaşamaktan surların içinde yaşamaya geçti.”

Söz konusu kapı, Mısır’ın Aşağı ve Yukarı Krallıklarının birleşme sürecinden geçtiği bir dönemde, hem bir savunma hem de siyasi, sosyal ve ekonomik bir metanet işareti görevi görüyor olmalıydı. Tunç Çağı’nın sonunda iki imparatorluk bir oldu.

IAA’da bir araştırmacı olan Martin-David Pasternak, “Şehre girmek isteyen tüm yoldan geçenler, tüccarlar veya düşmanlar bu etkileyici kapıdan geçmek zorunda kalmış olabilir. Kapı sadece yerleşimi savunmakla kalmıyor, aynı zamanda politik, sosyal ve ekonomik olarak iyi organize edilmiş önemli, güçlü bir yerleşime girildiği mesajını da iletiyordu.” diyor.

Bu keşiften önce, İsrail’de bilinen en eski anıtsal kapı, üç yüzyıl sonra Tel Arad’da inşa edilmişti.

Tel Erani, Kalkolitik dönemden beri iskân edilmiş olsa da, büyük ölçüde Tunç Çağı’nda yerleşildi. Alanda bulunan Tunç Çağı çömleklerine dayanarak, arkeologlar Tel Erani’nin bölgedeki Negev ve Judean Çölü gibi diğer alanlarla ticaret yaptığını biliyorlar.

Artnews. 15 Ağustos 2023.

I24 News. 15 Ağustos 2023.