Arjantin’de Bulunan 700 Yıllık Garip Kafatası Bir İnsana mı Ait?

Arjantin’de bir su boru hattı çalışmasında görevli işçiler, en az 700 yıl önce gömülmüş bir çocuğa ait düzleşmiş bir kafatası buldu.

Söz konusu kafatasının asimetrik şekli, medyada “uzaylı” benzetmeleriyle gündem oldu. Ancak Arjantin’in Catamarca eyaletindeki Antropoloji İl Müdürlüğü’nün direktörü Cristian Sebastián Melián’ın açıklamasına göre, 3 ila 4 yaşındaki bu çocuğa ait kafatasının arka kısmındaki düzleşme, aslında çok eski ve kültürel bir uygulama olan kafa şekillendirme geleneğinin bir sonucuydu.

Kafatası, 27 Mayıs’ta kuzeybatı Arjantin’deki San Fernando del Valle de Catamarca kasabasında bulundu. Arkeologlar, altyapı projesi kapsamında açılan çukurları incelediklerinde, kırılmış ve yanmış lama kalıntılarının yanı sıra bölgede 1.430 ile 1.530 yılları arasında hüküm süren İnka uygarlığına özgü bir seramik kap da buldu.

(İlgili: Bu 300.000 Yıllık Kafatası, Bilinen Hiçbir İnsan Türüyle Uyuşmuyor)

Ancak çocuğun kafatası, iskeletin geri kalanıyla birlikte birkaç metre ötede ortaya çıkarıldı ve cenin pozisyonunda gömülmüştü. Mezar eşyası bulunmasa da, topraktaki seramik parçaları çocuğun yaklaşık 1.100 ile 1.300 yılları arasında ölmüş olabileceğini gösteriyordu.

Arkeologlar çocuğun iskeletinde herhangi bir travma belirtisi görmediler; ancak Melián, “belirgin bir kültürel kafatası şekillendirmesi” olduğunu belirtiyor.

Kafa Şekillendirme Geleneği

Kafa şekillendirme, yani kranial modifikasyon, binlerce yıl öncesine dayanan ve dünyanın farklı bölgelerinde uygulandığı bilinen bir gelenek. Bazı kültürlerde, bebeklerin kafasına uzun süre boyunca bezler sarılarak kafanın uzatılması sağlanırken; bazıları ise kafanın önüne ya da arkasına pedler yerleştirerek düzleşmiş bir form elde etmeye çalışıyordu. Günümüzde ise bu tür uygulamalar genellikle tıbbi nedenlerle ve başın simetrik gelişimini desteklemek amacıyla özel başlıklarla yapılıyor.

San Fernando’da bulunan çocuğun kafatası da muhtemelen pedlerle şekillendirilmişti. Bu yöntem, kafatasının ön ve arka kısmında düz veya eğik bir şekil oluşmasına neden olurken, yan tarafların genişlemesine ve çıkıntılı görünmesine yol açabiliyor.

Eski kafa şekillendirme uygulamalarını inceleyen uzmanların çoğu, bu uygulamanın sağlık açısından belirgin bir olumsuz etkisinin olmadığını belirtiyor. Aksine, bu uygulamanın sosyal kimlik ile bağlantılı olduğu ya da çocuk yetiştirme tercihlerini yansıttığı düşünülüyor.

Melián’ın aktardığına göre, Antropoloji İl Müdürlüğü’nün iskelet koleksiyonunda eski insanlara ait 100’den fazla kafatası bulunuyor ve bunların büyük kısmında bu tür şekillendirme izleri gözlemleniyor.

“Yaklaşık olarak yüzde 90’ının kafatası şekillendirilmiş” diyor Melián.

Live Science. 3 Temmuz 2025.