Arabistan’daki İnsanlar 7.000 Yıl Önce Bir Lav Tünelinde Yaşıyordu

Suudi Arabistan’daki bir lav tünelinde yapılan analiz, insanların orada en az 7.000 yıl önce yaşadığını ortaya koyuyor.

Suudi Arabistan’daki arkeologlar, insanların en az 7.000 yıl önce ve muhtemelen daha öncesinde bir lav tünelinde yaşadığını keşfettiler.

Araştırmacılar, yaptıkları açıklamada, Umm Jirsan adı verilen lav tünelinin, Medine’nin yaklaşık 125 kilometre kuzeyinde, Harrat Khaybar adlı volkanik bir alanda bulunduğunu söylüyor.

PLOS One dergisinde yayımlanan makalede bilim insanları, “Umm Jirsan, 1481 metreyle şu anda yatay geçit uzunluğu açısından Arabistan’da rapor edilen en uzun lav tüneli” diyor.

Arap Yarımadası’nda tarihöncesi çağlarda insanların yaşadığı bilinmesine rağmen, kurak bölgedeki yetersiz korunma şartları nedeniyle organik kalıntılar oldukça az. Bu nedenle araştırmacılar, geçtiğimiz binlerce yıl boyunca güneşten, rüzgardan ve şiddetli sıcaklık değişikliklerinden korundukları için eserleri daha iyi koruyabilecek alanlar aradı. Umm Jirsan bu kriterleri karşılıyordu ve ekipler oraya bakmaya karar verdi.

(İlgili: Suudi Arabistan’da Bilinen En Büyük El Baltası Keşfedildi)

Araştırmacılar gerçekten de burada kumaş parçaları, işlenmiş ahşap parçaları, evcilleştirilmiş hayvanların kayalara yapılmış tasvirleri ve dokuz insana ait iskelet kalıntıları gibi birçok şey buldular. Bu bulgular, radyokarbon tarihlemesi ve optik olarak uyarılmış lüminesans (belirli minerallerin en son ne zaman Güneş ışığına maruz kaldığını inceler) tarihlemesine göre, insanların lav tünelini en az son 7.000 yıl önce ve muhtemelen 10.000 yıl öncesine kadar iskan ettiğini gösteriyor.

Stewart, bazı tarihlerin nispeten yeni olduğunu ve tünelin modern zamanlarda da kullanılmış gibi göründüğünü söylüyor.

Söz konusu lav tünelini kullanan insanlar, arkalarında hayatlarına dair birkaç ipucu bırakmıştı. Bunlar arasında evcilleştirilmiş koyun ve keçi kemiklerinin yanı sıra bu hayvanları tasvir eden kaya resimleri de yer alıyor; bu da bu yaratıkların insanların hayatta kalması için anahtar rol oynadığını gösteriyor.

İnsan kalıntılarının kimyasal analizi, muhtemelen Tunç Çağı’nda vaha tarımındaki artış nedeniyle, tahıllar ve meyveler gibi belirli bitkilerde zamanla bir artış olduğunu gösteriyor.

Ancak analizler, insanların lav tünelinde aynı anda uzun süre yaşamadıklarını ileri sürdü. “Lav tüneli kalıcı bir yerleşim yeri olarak hizmet etmemiş gibi görünüyor. Bunun yerine, muhtemelen hayvancılık rotaları üzerinde yer alan ve çobanlar ve hayvanları için gölge ve suya erişim sağlayan bir alan olarak hizmet vermiş gibi görünüyor. Bundan önce, lav tüpü muhtemelen Tunç Çağı’na kadar yerel ekonomilerin temel taşı olarak kalan avcılık faaliyetleriyle de bağlantılıydı.”

Lavlar, büyük miktarlarda erimiş kayayı taşıyabilen yeraltı geçitleri oluşturduğunda lav tünelleri oluşur. Lav kaynağı bittiğinde veya lav başka bir yere yönlenirse geriye boş tünel kalır. İnsanların yaşaması için uygun gözükmeseler de, iyi birer sığınak olabilirler. Örneğin, Japonya’nın uzay ajansı JAXA’daki bilim insanları, gelecekteki insanların Ay’da lav tünellerinde yaşayabileceğini öne sürdüler.

Griffith Üniversitesi’ndeki Avustralya İnsan Evrimi Araştırma Merkezi’nde araştırma görevlisi olan çalışmanın ortak yazarı Mathew Stewart, “Bunun gibi lav tünelleri, bölgedeki günümüz insanları tarafından hayvanları bir arada tutmak, su kaynaklarına erişmek veya sadece eğlence amaçlı olarak kullanılmaya devam ediyor” diyor.

Stewart, Umm Jirsan’ın en son ne zaman lavla dolduğunu söylemenin zor olduğunu, ancak bölgede aralıklı olarak volkanik aktivite meydana geldiğini söylüyor. Geçtiğimiz 1500 yılda Arabistan’da yaklaşık 1500 volkanik patlama meydana geldi ve eski dönemlerde çok daha fazlası yaşandı.”

Griffith University. 17 Nisan 2024.

Makale: Mathew Stewart et al. 2024. First evidence for human occupation of a lava tube in Arabia: The archaeology of Umm Jirsan Cave and its surroundings, northern Saudi Arabia. PLOS ONE.